1. Stan faktyczny
Proszę o poradę w kwestii opodatkowania działów specjalnych od 01.01.2016 w związku z dodaniem art. 15 ust. 2 u.p.d.o.f. Od lat stosowaliśmy normy szacunkowe przy opodatkowaniu działów specjalnych. W 2015 przekroczymy 1,2 mln EUR, czyli od 1 stycznia 2016 r. będziemy zobligowani do prowadzenia ksiąg rachunkowych, a w konsekwencji niekorzystne dla nas opodatkowanie na zasad ogólnych lub podatek liniowy. Czy jeżeli w roku 2016 przychody zmaleją i będą wynosić mniej niż 1,2 mln EUR będziemy mogli wrócić do dotychczasowego sposobu rozliczania, czyli zrezygnować z ksiąg handlowych i wrócić do określania podatku na podstawie norm szacunkowych. Czy jeszcze należy rozważyć konieczność prowadzenia PKPiR? Proszę o podpowiedź korzystnego rozwiązania podatkowego.
2. Podstawa prawna
- art. 15 ust. 2 oraz art. 24a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.
- art. 2, art. 3 ust. 1 pkt 9 oraz art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013, poz. 330 z późn. zm.) – dalej u.r.
3. Ocena prawna (aktualna na dzień 13 lipca 2015 r.):
Z dniem 1 stycznia 2016 r. dodany zostanie art. 15 ust. 2 u.p.d.o.f. Przepis ten stanowić będzie, że w przypadku gdy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych wynika z przepisów o rachunkowości, przychód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych według zasad określonych w art. 14 u.p.d.o.f. W takim przypadku nie ma obowiązku zawiadamiania właściwego naczelnika urzędu skarbowego o założeniu ksiąg rachunkowych.
Wydaje się (chociaż nie jest to wniosek oczywisty), że dodanie tego przepisu spowoduje, iż podatnicy osiągający przychody z działów specjalnych produkcji rolnej w wysokości przekraczającej równowartość 1.200.000 euro staną się z dniem 1 stycznia 2016 r. obowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych, czego skutkiem będzie brak możliwości korzystania z opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej w formie norm szacunkowych. Takie też założenie na użytek dalszej części porady przyjmuję.
Mając na uwadze powyższe wyjaśnić pragnę, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych wynika z przepisów art. 2 u.r. Z przepisów tych wynika, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy, między innymi, osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro (zob. art. 2 ust. 1 pkt 2 u.r.).
Co istotne, przy ocenie obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych bierze się pod uwagę wyłącznie przychody netto osiągnięte w poprzednim roku obrotowym, czyli, co do zasady, w poprzednim roku kalendarzowym (zob. art. 3 ust. 1 pkt 9 u.r.). Nie ma w art. 2 u.r. (ani wśród pozostałych przepisów u.r.) przepisu określającego – w razie przekroczenia limitu 1.200.000 euro – kontynuację obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych w razie uzyskania w dowolnym z kolejnych lat przychodu netto w kwocie niższej niż równowartość 1.200.000 euro.
A zatem jeżeli, przykładowo, wartość Państwa przychodów w 2015 r. przekroczy równowartość 1.200.000 euro (przeliczone po średnim kursie euro ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski na dzień 30 września 2015 r. – zob. art. 3 ust. 4 u.r.), zaś w 2016 r. nie przekroczy równowartości 1.200.000 euro (przeliczone po średnim kursie euro ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski na dzień 30 września 2016 r. – zob. art. 3 ust. 4 u.r.), obowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych będziecie Państwo tylko w 2016 r. (oczywiście o ile w międzyczasie przepisy nie ulegną zmianie). W 2017 r. w przypadku takim nie będziecie Państwo obowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych, jak również – ze względu na brzmienie art. 24a ust. 2 pkt 2 u.p.d.o.f. – podatkowej księgi przychodów i rozchodów (chyba że przed 1 stycznia 2017 r. zgłosicie Państwo zamiar prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo ksiąg rachunkowych), a w konsekwencji wrócić będziecie Państwo mogli do opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej w formie norm szacunkowych.
Podobnie będzie się rzecz miała w kolejnych latach. A zatem osiągnięcie w 2015 r. przez Państwa przychodu netto w kwocie przekraczającej równowartość 1.200.000 euro spowoduje konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych (a w konsekwencji brak możliwości korzystania z opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej w formie norm szacunkowych) tylko przez rok. To czy później będziecie Państwo mieli obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (a w konsekwencji nie będzie możliwości korzystania z opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej w formie norm szacunkowych), zależy wyłącznie od wysokości przychodów netto osiąganych w kolejnych latach.
Tomasz Krywan
doradca podatkowy