PORADA PODATKOWA
1. Stan faktyczny
Moja narzeczona otworzyła działalność gospodarczą w zakresie usług introligatorskich i rozlicza się na zasadzie karty podatkowej. Nie jest VAT-owcem – czy w tej sytuacji powinna wystawiać rachunki czy faktury ze zwolnieniem z VAT? Czy na rachunkach lub fakturach powinna pisać z jakiego tytułu przysługuje jej zwolnienie? Jeśli tak, to jakie to zwolnienie? Rozumiem, że w przypadku rozliczania się na karcie podatkowej rachunki lub faktury powinna wystawiać tylko na życzenie klienta, tak? Skoro tak, to w jaki sposób będzie wiadomo kiedy powinna zakupić kasę fiskalną i kiedy wejść na VAT – w momencie, gdy przekroczy odpowiedni 20 tys. zł i 200 tys. zł w roku podatkowym licząc po wystawionych do tej pory rachunkach lub fakturach? Czy do limitu 20 tys. zł liczą się wtedy rachunki lub faktury wystawione tylko dla osób fizycznych czy też dla wszystkich, także dla innych firm?
2. Podstawa prawna
- art. 106b ust. 2 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 2, art. 109 ust. 1, art. 111 ust. 1 oraz art. 113 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.,
- § 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1485) – dalej r.f.,
- § 3 ust. 1 oraz § 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. poz. 2454) – dalej r.z.e.
Ocena prawna (stan prawny na 21 lutego 2018 r.):
Przepisy zwalniają od VAT sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł (zob. art. 113 ust. 1 u.p.t.u.), jak również sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 200.000 zł (zob. art. 113 ust. 9 ustawy o VAT). Jest to tzw. zwolnienie podmiotowe.
Korzystający z tego zwolnienia podatnicy nie mają obowiązku rejestrować się jako podatnicy VAT (rejestracji takiej mogą jednak dokonać dobrowolnie), jak również nie mają obowiązku prowadzenia pełnej ewidencji VAT (prowadzą jedynie tzw. ewidencję uproszczoną) oraz, co do zasady, obowiązku regularnego składania deklaracji VAT (wyjątek od tej zasady dotyczy deklaracji VAT-8 składanych przez zwolnionych podmiotowo podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE). Ponadto podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego faktury muszą wystawiać tylko na żądanie nabywców (zob. art. 106b w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 2 u.p.t.u.).
Z tego właśnie zwolnienia korzysta – jak wynika z treści pytania – Pańska narzeczona. W konsekwencji jest ona obowiązana do wystawiania faktur tylko na żądanie nabywców.
Wskazać jednocześnie pragnę, że na podstawie § 3 pkt 3 r.f., dostawy towarów lub świadczenie usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 u.p.t.u., mogą być dokumentowane fakturami zawierającymi jedynie następujące dane:
- datę wystawienia,
- numer kolejny,
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
- nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
- miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
- cenę jednostkową towaru lub usługi,
- kwotę należności ogółem.
Zwrócić przy tym należy uwagę, że wskazany przepis nie wymaga, aby faktury zawierające wskazane dane tytułowane były w określony sposób, np. słowem „Faktura” (podobnie ma się zresztą w przypadku „zwykłych” faktur). W konsekwencji nie ma przeszkód, aby Pańska narzeczona wystawiała dokumenty tytułowane rachunkami (chociaż osobiście dla przejrzystości doradzałbym tytułowanie wystawianych przez Pańską narzeczoną dokumentów fakturami). Dokumenty takie – o ile zawierać będzie dane określone przepisami § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz. U. Nr 165, poz. 1373 z późn. zm.) – będą jednocześnie fakturami, o których mowa w § 3 pkt 3 r.f.
Na fakturach/rachunkach, o których mowa, Pańska narzeczona nie musi wskazywać podstawy prawnej stosowanego zwolnienia od podatku VAT. Nie ma jednak przeszkód, aby to czyniła. Jeżeli się na to zdecyduje, jako podstawę prawną stosowanego zwolnienia od podatku VAT powinna wskazywać art. 113 ust. 1 u.p.t.u. (jeżeli działalność gospodarczą rozpoczęła w 2017 r. lub wcześniej) lub art. 113 ust. 9 u.p.t.u. (jeżeli działalność gospodarczą rozpoczęła w 2018 r.).
Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że obowiązkiem podatników korzystających jest prowadzenie uproszczonej ewidencji VAT, tj. ewidencji sprzedaży za dany dzień. Zapisy w tej ewidencji powinny być dokonywane nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym (zob. art. 109 ust. 1 u.p.t.u.). W ewidencji tej Pańska narzeczona powinna wykazywać całą sprzedaż, w tym sprzedaż nieudokumentowaną fakturami/rachunkami (tzw. sprzedaż bezrachunkową).
To właśnie dane z tej ewidencji pozwolą Pańskiej narzeczonej (a przynajmniej powinny) ustalić moment ewentualnego przekroczenia limitu zwolnienia podmiotowego (a więc utraty prawa do korzystania z tego zwolnienia – zob. art. 113 ust. 5 u.p.t.u.), a w konsekwencji moment „wejścia na VAT”. Również na podstawie danych z tej ewidencji Pańska narzeczona powinna być w stanie ustalić moment przekroczenia limitu zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania ze względu na kwotę obrotu realizowanego na rzecz osób prywatnych, przy czym limit ten niekoniecznie wynosi 20.000 zł. Jest tak tylko, jeżeli Pańska narzeczona rozpoczęła sprzedaż na rzecz osób prywatnych w 2017 r. lub wcześniej, względnie dokładnie 1 stycznia 2018 r. (zob. § 3 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 ust. 1 r.z.e.). Jeżeli natomiast Pańska narzeczona rozpoczęła sprzedaż na rzecz osób prywatnych po 1 stycznia 2018 r., limitem jest część 20.000 zł odpowiadającą proporcji wykonywania takiej sprzedaży w 2018 r. (zob. § 3 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 5 ust. 2 r.z.e.). Przykładowo, w przypadku rozpoczęcia sprzedaży na rzecz osób prywatnych 1 lutego 2018 r., limit wyniósłby 18.301,37 zł (20.000 zł x 334/365).
Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że przy ocenie ewentualnego przekroczenia tego limitu należy brać pod uwagę wyłącznie wartość sprzedaży na rzecz osób prywatnych (z nieistotnym w omawianej sytuacji wyjątkiem dotyczącym obrotu z tytułu czynności, o których mowa w poz. 37 i 50 załącznika do r.z.e.), tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (w tym osób fizycznych prowadzących taką działalność, lecz zakupów dokonujących „prywatnie”) oraz rolników ryczałtowych (zob. art. 111 ust. 1 u.p.t.u.). Wartość sprzedaży na rzecz innych podmiotów (w uproszczeniu – dla firm) jest przy ocenie powyższego pomijana.
Inaczej ma się rzeczy przy ocenie ewentualnej utraty prawa do zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 lub 9 u.p.t.u. W tym przypadku należy uwzględniać całą wartość sprzedaży.
Tomasz Krywan
doradca podatkowy online