1. Stan faktyczny
Zajmuję się zakładaniem spółek z o.o. i ich odsprzedażą. Wygląda to w sposób następujący: Moja firma, której forma prawna to spółka z o.o. spółka komandytowa, zakłada inne spółki gdzie jest 100% udziałowcem, następnie udziały te są sprzedawane, zakładane spółki nie rozpoczynają działalności gospodarczej. Czy w przypadku, gdy, przykładowo, sprzedaję udziały w takiej spółce za 2.000 zł, od sprzedaży powinienem płacić podatek VAT i wystawiać faktury? Czy też księguję na podstawie umów sprzedaży poświadczonych notarialnie i nie płaci się od tego podatku VAT?
2. Podstawa prawna
- art. 43 ust. 1 pkt 19 oraz art. 106b ust. 2 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.
3. Ocena prawna (aktualna na dzień 14 kwietnia 2015 r.):
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że sprzedaż udziałów i akcji w spółach podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w trzech sytuacjach, a mianowicie gdy:
- posiadacz udziałów lub akcji uczestniczy w zarządzaniu spółką (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 czerwca 1991 r. w sprawie C-60/90), lub
- posiadanie akcji lub udziałów w spółkach stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie prowadzenia działalności gospodarczej (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 lipca 1996 r. w sprawie C-306/94), lub
- sprzedaż udziałów lub akcji odbywa się w ramach prowadzonej działalności maklerskiej lub brokerskiej (zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 czerwca 1996 r. w sprawie C-155/94 oraz z dnia 6 lutego 1997 r. w sprawie C-80/95).
W przedstawionej sytuacji ma tworzenie spółek z o.o., a więc posiadanie w nich udziałów, stanowi istotę działalności spółki komandytowej. Powoduje to, że sprzedaż udziałów w założonych spółkach z o.o. podlega opodatkowaniu podatkiem VAT (stanowi podlegające opodatkowaniu tym podatkiem świadczenie usług). Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być– wydana na wniosek spółki, która także prowadziła działalność polegającą na tworzeniu spółek i ich sprzedaży – interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 października 2014 r. (sygn. IBPP2/443-598/14/WN), w której czytamy, że „czynność zbycia akcji czy też udziałów w tworzonych spółkach z zyskiem, stanowi wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Wnioskodawca wskazał w opisie sprawy, że co prawda nie uczestniczy w zarządzaniu spółkami, których akcje, udziały posiada, jednakże posiadanie i sprzedaż akcji i udziałów, stanowi dla Wnioskodawcy stałe, bezpośrednie i konieczne rozszerzenie działalności gospodarczej. Powyższe nakazuje więc uznać, że Wnioskodawca w tym zakresie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług”.
Należy jednak wskazać, że czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT dzielą się na opodatkowane oraz zwolnione od podatku. Sprzedaż udziałów w spółkach z o.o. jest zaś zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a u.p.t.u., który to przepis zwalnia od podatku usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach oraz innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną. Także to potwierdzają organy podatkowe, czego przykładem może być cytowana już powyżej interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 października 2014 r. (sygn. IBPP2/443-598/14/WN). Czytamy w niej, że „zbycie udziałów/akcji posiadanych przez Wnioskodawcę w tworzonych spółkach z zyskiem, jako czynność podlegająca opodatkowaniu, korzysta ze zwolnienia od podatku:
- w przypadku udziałów – na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT,
- w przypadku akcji – na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT”.
A zatem sprzedaż udziałów w spółkach stanowi dla spółki komandytowej, o której mowa, świadczenie podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, lecz zwolnionych od tego podatku usług. Podatku VAT z tytułu tej sprzedaży spółka komandytowa nie musi zatem płacić.
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że sprzedaż zwolniona od podatku musi być dokumentowana fakturami tylko na żądanie nabywców, o ile żądanie ich wystawienia zostaje zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty (zob. art. 106b ust. 2 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 2 u.p.t.u.). Powoduje to, że sprzedaż udziałów w założonych spółkach z o.o. musi być dokumentowana wystawianymi przez spółkę komandytową fakturami tylko na żądanie nabywców udziałów. W pozostałych przypadkach wystawianie przez spółkę komandytową faktur dokumentujących sprzedaż udziałów nie jest konieczne, a w konsekwencji księgowanie przez tę spółkę sprzedaży udziałów jest możliwe na podstawie umów sprzedaży tych udziałów.
Reasumując, w związku ze sprzedażą udziałów w spółkach z o.o. spółka komandytowa:
- nie musi płacić podatku VAT, gdyż sprzedaż ta stanowi świadczenie usług zwolnione od tego podatku,
- faktury musi wystawiać tylko na żądanie nabywców.
Tomasz Krywan
doradca podatkowy