1. Stan faktyczny
Organizujemy konferencje i wyjazdy integracyjne. Mamy licencję organizatora turystyki. Organizujemy konferencje we Włoszech (zakwaterowanie, wyżywienie, dla niektórych dojazd oraz sala konferencyjna z wyposażeniem, przerwy kawowe) dla osób z państw Unii Europejskiej, osób spoza Unii Europejskiej oraz osób z Polski (przy czym część osób nie płaci wpisowego na konferencję, lecz nabywa tylko usługę zakwaterowania i wyżywienia w tym samym hotelu co goście konferencji). Klienci wysyłają nam przelewy za opłatę konferencyjną oraz na pozostałe usługi. Płatnikami są osoby prowadzące praktykę lekarską, szpitale, stowarzyszenia. Jak fakturować sprzedawane przez nas usługi? Czy oddzielnie fakturować opłaty konferencyjne czy razem z zakwaterowaniem, jako jedną usługę? Czy powinniśmy wystawiać faktury „nie podlega”, faktury marża czy jeszcze inne? Czy – jeżeli powinny to być faktury „nie podlega” – w przypadku gości z UE należy wskazywać „nie podlega EU” czy dla wszystkich uczestników po prostu „nie podlega”? Czy w przypadku osób z Polski, które nie płacą wpisowego, możemy po prostu zafakturować zakwaterowanie i wyżywienie w procedurze marży (usługi turystyki)?
2. Podstawa prawna
- art. 28n ust. 1, art. 106e ust. 2 oraz art. 119 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.
3. Ocena prawna (aktualna na dzien 14 stycznia 2016 r.):
Przepisy art. 119 u.p.t.u. określają szczególną procedurę przy świadczeniu usług turystyki. Istotą tej procedury jest opodatkowanie marży (a ściślej – kwoty marży pomniejszonej o kwotę należnego podatku) zamiast obrotu podatnika (zob. art. 119 ust. 1 u.p.t.u.).
Przepisy u.p.t.u. (ani żadne inne przepisy, w tym przepisy unijne) nie definiują niestety pojęcia usług turystyki. W konsekwencji przy definiowaniu tego pojęcia odwołać należy się do znaczenia słowa „turystyka”. Jak wynika z internetowego słownika języka polskiego (publ. http://sjp.pwn.pl/), „turystyka” oznacza „zorganizowane wyjazdy poza miejsce stałego zamieszkania”. A zatem usługami turystyki są przede wszystkim usługi organizacji takich wyjazdów. Dotyczy to nie tylko usług organizacji wyjazdów wypoczynkowych czy krajoznawczych, ale również w innych celach. Za usługi turystyki uważa się bowiem również, przykładowo, usługi polegające na organizacji wyjazdów językowych czy studiów zagranicznych (tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w orzeczeniu w sprawie C-200/04 Finanzamt Heidelberg v. ISt internationale Sprach-und Studienreisen GmbH).
W świetle powyższego uważam, że świadczone przez Państwa usługi organizacji wyjazdów na różnego rodzaju konferencje są usługami turystyki, o których mowa w art. 119 u.p.t.u. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 20 lipca 2011 r. (sygn. ITPP2/443-658/11/MD), w której czytamy, że „z treści złożonego wniosku wynika, że Pana firma wykonuje m.in. usługi polegające na organizowaniu wyjazdów dla lekarzy na konferencje branżowe, świadczone na terenie Unii Europejskiej i poza nią (np. USA, Norwegia), na zlecenie polskiego podmiotu gospodarczego (firmy farmaceutycznej). (…) Mając na względzie stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, w tym przede wszystkim treść art. 119 ustawy, należy potwierdzić, że usługi świadczone przez Pana na rzecz krajowej firmy farmaceutycznej są usługami turystki w rozumieniu tego przepisu”.
Dotyczy to również przedstawionego stanu faktycznego (mimo, że – jak wynika z treści pytania – organizujecie Państwo konferencję, o której mowa; okoliczność ta nie ma według mnie znaczenia). Uważam zatem, że w przedstawionej sytuacji z punktu widzenia VAT świadczycie Państwo usługi turystyki, o których mowa w art. 119 u.p.t.u.. Dotyczy to wszystkich wskazanych w pytaniu sytuacji, a więc zarówno usług świadczonych dla osób z Polski, jak i osób z zagranicy (zarówno z państw członkowskich Unii Europejskiej, jak i z państw spoza Unii Europejskiej).
Miejsce świadczenia tych usług (zakładając, że nie świadczycie ich Państwo ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej znajdującego się poza Polską) znajduje się na terytorium Polski (na podstawie art. 28n ust. 1 u.p.t.u.), a więc – we wszystkich wskazanych przypadkach – podlegają one opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce według stawki 23% (z zastrzeżeniem, że podstawą opodatkowania jest marża). Jednocześnie – zważywszy, że ma zastosowanie procedura marży – wystawiane przez Państwa faktury dokumentujące świadczenie tych usług – w zakresie danych określonych w art. 106e ust. 1 pkt 1-17 u.p.t.u. – powinny zawierać wyłącznie dane określone w art. 106e ust. 1 pkt 1-8 i 15-17 u.p.t.u., a także wyrazy „procedura marży dla biur podróży” (zob. art. 106e ust. 2 u.p.t.u.). Dotyczy to wszystkich wskazanych przypadków, w tym przypadków, gdy nabywcy nie płacą wpisowego na konferencję, lecz nabywają tylko usługę zakwaterowania i wyżywienia.
Na koniec poczynić pragnę dwie uwagi. Po pierwsze, odpowiedzi udzieliłem zakładając, że w skład usług, o których mowa, nie wchodzą tzw. usługi własne (tj. świadczenia realizowane przez Państwa we własnym zakresie), a więc usługi te składają się w całości z towarów i usług nabywanych dla bezpośredniej korzyści osób je nabywających. Gdyby było inaczej (tj. gdyby w skład usług, o których mowa, wchodziły jednak częściowo usług własne), w zakresie tym procedura opodatkowania marży nie miałaby zastosowania, w tym – przynajmniej teoretycznie (w praktyce jest to przez podatników często ignorowane) – konieczne byłoby odrębne fakturowanie usług własnych.
Po drugie, wskazać należy, że inaczej miałaby się rzecz, gdybyście Państwo świadczyli usługę organizacji konferencji na zlecenie (tj. gdyby nabywcą usługi był podmiot chcący konferencję zorganizować). Tego typu usług nie zalicza się bowiem do usług turystyki, a w konsekwencji są one opodatkowane na zasadach ogólnych (zob. przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 5 maja 2011 r. – sygn. I SA/Bk 126/11 czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 czerwca 2014 r. – sygn. IPPP2/443-338/14-2/KBr).
Reasumując, uważam, że świadczone przez Państwa usługi są usługami turystyki, które są opodatkowane według procedury marży (ze wskazanym powyżej zastrzeżeniem dotyczącym usług własnych), a więc ich świadczenie dokumentowane powinno być fakturami właściwymi dla tej procedury (potocznie nazywanymi fakturami VAT marża). Dotyczy to usług świadczonych dla wszystkich nabywców (niezależnie od państwa, z którego pochodzą), jak również niezależnie od tego czy obejmują wstęp na konferencję.
Tomasz Krywan
doradca podatkowy