Opodatkowanie sprzedaży kursów online tworzonych przez osoby trzecie

PORADA PODATKOWA

1. Stan faktyczny

Planuję uruchomić portal, który w swoim założeniu będzie oferował kursy online, których autorami tych będą osoby prywatne, nieprowadzące działalności gospodarczej (co ma być główną ideą tego portalu). Klient będzie kupował kurs u mnie, jako u właściciela portalu, natomiast ja będę rozliczał się z autorami tych kursów raz w miesiącu lub raz na kwartał według umówionej prowizji procentowej wypłacając im należną kwotę. Proszę o informacje:

1. W jaki sposób mogę związać się z tymi osobami umową – umowa o współpracy czy umowa licencyjna?
2. W jaki sposób mogę się z nimi rozliczać? Na podstawie ww. umowy czy jednak musi być to umowa-zlecenie lub umowa o dzieło?
3. W jaki sposób te osoby będą rozliczały swój zysk? W PIT rocznym jako dochód inny?
4. W jaki sposób mam wystawiać faktury tym osobom? W załączeniu przesyłam przykładową fakturę z Grouponu, z którym współpracuję na podobnych zasadach, czyli otrzymuję fakturę kosztową dla mnie wystawioną przez Groupon i opiewającą na kwotę pobranej przez nich prowizji ze sprzedanych kursów.
5. Jako placówka oświatowa jestem zwolniony z VAT na usługi szkoleniowe, czy w przypadku, gdy kursy tych autorów będą sprzedawane przeze mnie nadal będzie obowiązywało zwolnienie z VAT? Jeśli nie, to w jaki sposób powinienem postępować, by takie zwolnienie mi przysługiwało.

2. Podstawa prawna

• art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 18, art. 22 ust. 9 pkt 3, art. 22 ust. 9a i 9b, art. 41 oraz art. 42 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1509) – dalej u.p.d.o.f.,
• art. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1191 z późn. zm.),
• art. 19a ust. 1 i 3, art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a oraz art. 106b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.,
• art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 996) – dalej u.p.o.

3. Ocena prawna (aktualna na dzień 20 sierpnia 2018 r.):

Tytułem wstępu wyjaśnić pragnę, że sprzedaż przez Pana kursów online może mieć dwojaki charakter. Po pierwsze działać Pan może w charakterze pośrednika (tak jak działa wspomniany przez Pana serwis Groupon), a więc może Pan sprzedawać kursy w imieniu oraz na rzecz ich twórców. Po drugie, kursy online sprzedawać Pan może we własnym imieniu jako podmiot uprawniony do takiej sprzedaży na podstawie umów zawartych z ich twórcami. Konieczne jest w tej sytuacji rozważenie skutków podatkowych obu tych scenariuszy.

3.1Działanie w charakterze pośrednika

Ad. 1 W przypadku działania przez Pana w charakterze pośrednika zawarta powinna zostać umowa pośrednictwa w sprzedaży kursów (przy czym nie ma przeszkód, aby umowa taka została zatytułowana umową o współpracy). Zawieranie umowy o przeniesienie praw autorskich lub umowy licencyjnej nie będzie w takim przypadku konieczne, gdyż nie będzie Pan w żaden sposób korzystał z kursów online jako utworów (będzie Pan jedynie sprzedawał te kursy w imieniu ich twórców).

Ad. 2 i 3 W przypadku działania przez Pana w charakterze pośrednika skutki podatkowe sprzedaży kursów online, o których mowa, występować będą przede wszystkim u ich twórców, a w przypadku nabywców kursów będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, osób prawnych i ich jednostek organizacyjnych oraz jednostek organizacyjnych niemające osobowości prawnej – również o nabywców.

Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym są prawa majątkowe (zob. art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.). Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw (zob. art. 18 u.p.d.o.f.).

W świetle tych przepisów uzyskiwane przez twórców kursów online przychody z ich sprzedaży (przez Pana działającego w charakterze pośrednika) będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako przychody z praw majątkowych. Koszty uzyskania tych przychodów wynosić będą 50% uzyskanego przychodu (na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 3 w zw. z art. 22 ust. 9b pkt 5 u.p.d.o.f.), z zastrzeżeniem, że w roku podatkowym łączne 50% koszty uzyskania przychodów nie mogą przekroczyć 85.528 zł (zob. art. 22 ust. 9a u.p.d.o.f.).

W przypadku sprzedaży przedmiotowych kursów na rzecz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osób prawnych i ich jednostek organizacyjnych oraz jednostek organizacyjnych niemające osobowości prawnej na podmiotach tych ciążyć będą obowiązki płatników zaliczek na podatek dochodowy (takie jak ciążące na Panu w przypadku drugiego ze wskazanych scenariuszy). W innych przypadkach zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych nie wystąpią.

W obu przypadkach przychody, o których mowa, oraz koszty ich uzyskania będą musiały być przez twórców kursów online wykazywane w zeznaniach rocznych (PIT-36 lub PIT-37). Będą one opodatkowane według skali podatkowej.

Ad. 4 W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że wystawianie przez Pana faktur nie jest w przedstawionej sytuacji bezwzględnie konieczne. Sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej musi być bowiem dokumentowana fakturami tylko na żądanie nabywców (zob. art. 106b ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 1 u.p.t.u.).

Jeżeli mimo to wystawiać Pan będzie twórcom kursów online faktury, powinny to być faktury dokumentujące świadczonych według stawki 23% usług pośrednictwa (tak jak faktury wystawiane przez serwis Groupon). Faktury te mogą dokumentować pojedyncze usługi pośrednictwa (w uproszczeniu – sprzedaż pojedynczych kursów) lub dotyczyć okresów rozliczeniowych (np. miesięcznych czy kwartalnych). Odpowiednio faktury te będą musiały być wystawiane w terminie 15 dnia miesiąca następującego po wykonaniu każdej usługi, tj. sprzedaży kursu online albo w terminie 15 dnia miesiąca następującego po zakończeniu ustalonego okresu rozliczeniowego (zob. art. 106i ust. 1 w zw. z art. 19a ust. 1 w zw. z art. 19a ust. 3 zdanie pierwsze u.p.t.u.).

Ad. 5 W przypadku omawianego scenariusza nie będzie Pan sprzedawał kursów online we własnym imieniu, a więc nie będzie Pan świadczył usług na rzecz nabywców kursów. W konsekwencji sprzedaż przez Pana kursów nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

3.2 Sprzedaż we własnym imieniu

Ad. 1 Kursy online, o których mowa, stanowić będą utwory, a więc przedmioty prawa autorskiego (zob. art. 1 ust. 1 u.p.a.). W konsekwencji oferowanie tych kursów przez Pana wymagać będzie nabycia autorskich praw majątkowych do tych kursów lub nabycie prawa do korzystania z tych kursów (czyli licencji).

Uważam zatem, że w przedstawionej sytuacji z autorami kursów online powinien Pan zawierać umowy o nabycie autorskich praw majątkowych lub umowy licencyjne. Nie oznacza to, że w przedstawionej sytuacji nie jest możliwe zawieranie umów o współpracy. Elementem tych umów muszą być jednak postanowienia o przeniesieniu autorskich praw majątkowych do kursów online lub o udzieleniu licencji.

Ad. 2 i 3 Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym są prawa majątkowe (zob. art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.). Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw (zob. art. 18 u.p.d.o.f.).

W świetle tych przepisów autorzy kursów online będą w przedstawionej sytuacji uzyskiwali przychody z praw majątkowych. Dochody, które generują te przychody, są opodatkowane na zasadach podobnych do zasad obowiązujących w przypadków przychodów z umów zlecenie i umów o dzieło, tj.:

1. jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą dokonująca wypłacająca te przychody będzie Pan obowiązany pobierać zaliczki na podatek dochodowy (zob. art. 41 ust. 1 u.p.d.o.f.) i wpłacać je na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały pobrane (zob. art. 42 ust. 1 u.p.d.o.f.),
2. koszty uzyskania tych przychodów wynoszą 50% uzyskanego przychodu (na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 3 w zw. z art. 22 ust. 9b pkt 5 u.p.d.o.f.), z zastrzeżeniem, że w roku podatkowym łączne 50% koszty uzyskania przychodów nie mogą przekroczyć 85.528 zł (zob. art. 22 ust. 9a u.p.d.o.f.),
3. po zakończeniu roku (do końca stycznia roku następnego) będzie Pan obowiązany sporządzać deklarację PIT-4R, w której wykaże Pan kwoty pobranych zaliczek od dochodów, o których mowa (w przypadku aktualnie obowiązującego wzoru deklaracji PIT-4R służą do tego poz. 93-104) (zob. art. 42 ust. 1a u.p.d.o.f.),
4. także po zakończeniu roku będzie Pan obowiązany sporządzić informacje PIT-11 i przekazać je twórcom kurów online (w terminie do końca lutego roku następnego) oraz właściwym dla nich naczelnikom urzędów skarbowych (co do zasady, w terminie do końca lutego; w przypadku przekazywania naczelnikom urzędów skarbowych informacji PIT-11 w formie papierowej – do czego najprawdopodobniej nie będzie Pan uprawniony – termin ten upływa z końcem stycznia roku następnego) (zob. art. 42 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f.),
5. twórcy kursów obowiązani będą uwzględniać uzyskane od Pana przychody oraz koszty ich uzyskania (we wskazanej wysokości 50% uzyskanych przychodów w ramach limitu 85.528 zł) w składanych zeznaniach za dany rok zeznaniach PIT-36 lub PIT-37.

Ad. 4 W przypadku omawianego scenariusza nie będzie Pan świadczył usług na rzecz twórców kursów online (lecz to oni będą świadczyć dla Pana usługi przeniesienia autorskich praw majątkowych lub udzielenia licencji). Nie ma w związku z tym podstaw do wystawiania przez Pana faktur twórcom kursów online.

Ad. 5 Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a u.p.t.u. zwolnione od podatku VAT są usługi w zakresie kształcenia i wychowania świadczone przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów u.p.o., w tym przez placówki kształcenia ustawicznego (zob. art. 2 pkt 4 u.p.o.). Zwolnienie to obejmuje wszystkie usługi w zakresie kształcenia świadczone przez takie jednostki, w tym usługi w zakresie kształcenia świadczone w formie kursów online. Uważam zatem, że – o ile sprzedaż kursów online prowadzić Pan będzie działając w charakterze placówki kształcenia ustawicznego – sprzedając we własnym imieniu kursy online, o których mowa, świadczyć Pan będzie usługi zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a u.p.t.u.

Tomasz Krywan

doradca podatkowy online