- Czy dwie osoby fizyczne nie mające firmy mogą podpisywać umowy o dzieło? Z jakiego artykułu? Mam na myśli siebie, ja zajmuję się korektą, składem i projektowaniem okładek. Zawieram umowę z autorem tekstu.
- Jakie są koszty uzyskania przychodu? 50% czy 20%?
- Na jaki PIT trzeba wpłacić podatek do US? Czy na PIT-5?
- Jak rozlicza się umowę o dzieło do 200 zł, np. na 80 zł netto. Znalazłam w sieci informację, że nawet takiej umowy nie zgłasza się do urzędu skarbowego. A jednocześnie link do kalkulatora wyliczającego szczątkową składkę do ZUS.
Podstawa prawna:
- art. 627-646 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 121) – dalej Kodeks cywilny,
- art. 10 ust. 1 pkt 2 i 9, art. 13 pkt 8, art. 22 ust. 9 oraz art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.,
- art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013, poz. 1442 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s.,
- art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm.).
Porada podatkowa (aktualne na dzień 15 października 2014 r.):
Ad. 1 Umowa o dzieło jest umową nazwaną prawa cywilnego, na podstawie której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (zob. art. 627 Kodeksu cywilnego). Dziełem stanowiącym przedmiot umowy o dzieło może być zarówno dobro materialne (np. książka czy rzeźba), jak również niematerialne (np. artykuł na określony temat, wywiad z określoną osobą, relacja czy fotorelacja z określonego wydarzenia). Potwierdził to sąd apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 26 stycznia 2006 r. (sygn. III AUa 1700/05), „istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej”.
Wśród przepisów art. 627 i nast. Kodeksu cywilnego nie ma przepisu wyłączającego możliwość zawierania umów o dzieło przez jakiekolwiek osoby. W konsekwencji zarówno zamawiającym, jak i przyjmującym zamówienie może być każdy podmiot prawa – osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.
Nie ma przy tym znaczenia czy osoby zawierające umowę o dzieło prowadzą działalność gospodarczą (w uproszczeniu – firmę). W szczególności nie jest tak, że osoba fizyczną prowadząca działalność gospodarczą nie może w ramach tej działalności zawrzeć umowy fizycznej. Jest to jak najbardziej możliwe (i powszechnie praktykowane), jednakże z podatkowego punktu widzenia (jak również z punktu widzenia przepisów o ubezpieczeniach społecznych) przychody z umów o dzieło stanowią przychody z działalności gospodarczej. Stąd zapewne wynika potoczne (i błędne) postrzeganie umów o dzieło jako umów zawieranych wyłącznie przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Nie ma oczywiście również przeszkód, aby umowę o dzieło zawarły dwie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (przykładowo, jeżeli Jan Kowalski pójdzie do malarza-amatora i zamówi portret dojdzie do zawarcia umowy o dzieło między dwoma osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej; na marginesie pragnę przypomnieć, że umowy, w tym umowy o dzieło, mogą być zawierane również w formie ustnej; nie należy postrzegać umów o dzieło wyłącznie jako umów sporządzanych w formie papierowej). Wynika to po prostu z tego, że żaden z przepisów określających umowę o dzieło nie wyłącza takiej możliwości. Dotyczy to również umów o dzieło, których przedmiotem jest dokonanie korekty tekstu, jego skład czy zaprojektowanie okładki.
Ad. 2 Jeżeli przychody z umów o dzieło nie stanowią przychodów z działalności gospodarczej, stosuje się do nich, co do zasady, 20% koszty uzyskania przychodów. Wynika to z art. 22 ust. 9 pkt 4 w zw. z art. 13 pkt 8 oraz art. 22 ust. 9 pkt 6 u.p.d.o.f.
Podwyższone, 50% koszty uzyskania przychodów dotyczą nie tyle przychodów z tytułu umów o dzieło, co przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami (zob. art. 22 ust. 9 pkt 3 u.p.d.o.f.). A zatem z punktu widzenia możliwości stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów podstawowe znaczenie ma w omawianej sytuacji nie rodzaj zawartej umowy (czy jest to umowa o dzieło), lecz to czy na jej postawie uzyskiwane są przychody z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych.
Mając to na uwadze wyjaśnić pragnę, że w mojej ocenie efektem czynności korekty czy składu tekstu nie jest utwór, a w konsekwencji uważam, iż nie jest możliwe stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów do umów o dzieło, których przedmiotem jest dokonanie korekty czy składu tekstu (a więc w tym zakresie zastosowanie mają koszty uzyskania przychodów w wysokości 20%). Podobne stanowisko (odnośnie tego, że czynności powyższe nie stanowią utworu) zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2003 r. (sygn. V CK 391/02) stwierdzając, że „wprowadzenie do utworu, będącego podręcznikiem akademickim, poprawek niemających charakteru merytorycznego, a jedynie będących poprawkami stylistycznymi czy korektorskimi, nie jest przejawem działalności twórczej i nie uzasadnia przyznania osobie, która dokonała takich poprawek, przymiotu współtwórcy utworu (art. 1 ust. 1 i art. 9 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jedn. tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.)”.
Inaczej ma się rzecz, jeżeli chodzi o projekt okładki. Projekt okładki jak najbardziej stanowi utwór, a zatem na podstawie umowy o dzieło, której przedmiotem jest wykonanie okładki, możliwe jest osiąganie przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych. W tym zakresie możliwe jest zatem stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów.
Ad. 3 Jeżeli umowa o dzieło zawierana jest między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, osiągany z tego tytułu przychód jest przychodem z tzw. innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 18 sierpnia 2010 r. – sygn. ILPB1/415-600/10-2/AMN). Przychody te generują dochody, które podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych dopiero w ramach zeznania rocznego PIT-36 (składanie zeznania PIT-37 jest w przypadku osiągania takich przychodów wyłączone). W szczególności od przychodów takich nie wpłaca się w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy, zaś po zakończeniu roku nie wykazuje się w ich w żadnych deklaracjach ani informacjach podatkowych.
Na marginesie pragnę dodać, że deklaracje PIT-5 nie są od kilku lat składane. Nie ma to jednak w omawianej sytuacji znaczenia, gdyż – jak wskazałem – od dochodów, o których mowa, nie trzeba w ciągu roku wpłacać zaliczek na podatek (a to właśnie deklaracjami dotyczącymi zaliczek na podatek dochodowy były deklaracje PIT-5).
Ad. 4 Przepisy u.p.d.o.f. przewidują szczególny sposób opodatkowania przychodów z tytułu, między innymi, umów o dzieło, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza 200 zł. Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 5a u.p.d.o.f. podatek od takich przychodów ustalany jest w formie ryczałtu (a więc bez potrącania kosztów uzyskania przychodów) w wysokości 18%.
Powyższe nie dotyczy jednak umów o dzieło zawieranych między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Przychody takie nie są bowiem przychodami, o których mowa w art. 13 pkt 8 u.p.d.o.f. (a do takich przychodów ma zastosowanie art. 30 ust. 1 pkt 5a u.p.d.o.f.), lecz – jak już zostało wspomniane – do przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. A zatem umowy o dzieło zawierane między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej rozlicza się na wskazanych wcześniej zasadach (czyli tylko ramach zeznania rocznego) także, gdy określona w nich kwota należności nie przekracza 200 zł.
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że przepisy podatkowe nie przewidują obowiązku zgłaszania do urzędu skarbowego jakichkolwiek umów o dzieło. Obowiązku takiego nie ma zatem również w przypadkach, gdy umowa o dzieło zawierana między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej przewiduje wynagrodzenie nieprzekraczające 200 zł.
Tomasz Krywan
doradca podatkowy