Wysokość odsetek w przypadku niespełnienia warunku wydatkowania przychodu na cele mieszkaniowe w ciągu dwóch lat

1. Stan faktyczny

Chciałbym prosić o pomoc w wyliczeniu należnej kwoty podatku wraz z odsetkami. W grudniu 2013 roku zmarł mój wujek, który w drodze spadku przekazał mi swój majątek, w tym mieszkanie własnościowe. Na mocy postanowienia sądu z lipca 2014 r. nabyłem spadek. W styczniu 2015 r. na mocy postanowienia o dziale spadku i zniesienie współwłasności zostałem właścicielem mieszkania oraz zostałem zobowiązany do spłaty pozostałych spadkobierców (łączna kwota 25 332 zł). Mieszkanie sprzedałem w lipcu 2015 r. z myślą, że uzyskane w ten sposób środki wykorzystam w ciągu dwóch lat na własne cele mieszkaniowe. Złożyłem zeznanie PIT-39 za 2015 r. Niestety z rożnych przyczyn nie wykorzystałem środków na cele mieszkaniowe. W związku z powyższym jeszcze raz proszę o wyliczenie należnej kwoty podatku wraz z odsetkami na 01.01.2018 r.

Proszę również o wskazanie kwoty o jaka będzie wzrastać rocznie należna kwota oraz o informację czy w przypadku dobrowolnego zgłoszenia się z korekta zeznania podatkowego urząd skarbowy może odstąpić np. od wymierzenia odsetek? W jakim terminie powinienem złożyć korektę? Czy w przypadku braku zgłoszenia się z korekta, w chwili kiedy US rozpocznie kontrolę i wezwie mnie do przedstawienia dokumentów grożą mi dodatkowe sankcje? jeśli tak, to proszę o podanie wysokości ewentualnej kary (widełek). Nie wiem czy to istotne, ale od ponad dziesięciu lat nie mieszkam w Polsce i nie uzyskuję w kraju dochodu.

2. Podstawa prawna

  • art. 21 ust. 1 pkt 131 oraz art. 30e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 2032 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.,
  • art. 67a § 1 pkt 2 i 3 oraz art. 81b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2017, poz. 201 z późn. zm.) – dalej o.p.,
  • art. 16 § 1, art. 56 § 2 w zw. z art. 56 § 1 oraz art. 57 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 2226) – dalej k.k.s.

3. Ocena prawna (stan prawny na dzień 12 lutego 2018 r.)

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f., zwolnione są od podatku dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e u.p.d.o.f., jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe (określone przepisami art. 21 ust. 25 u.p.d.o.f.). Podatnicy korzystający z tego zwolnienia w składanych zeznaniach PIT-39, w którym wykazują dochód z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e u.p.d.o.f., kwotę tego dochodu wskazują jako zwolnioną od podatku dochodowego (aktualnie służy do tego poz. 25 zeznania PIT-39; podobnie rzecz się miała w 2015 r.).

Jak jednocześnie stanowi art. 30e ust. 7 u.p.d.o.f., w przypadku niewypełnienia warunków określonych w art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.o.f. podatnik jest obowiązany do złożenia korekty zeznania PIT-39 i do zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę. Odsetki te nalicza się od następnego dnia po upływie terminu płatności wynikającego z zeznania PIT-39 do dnia zapłaty podatku włącznie.

A zatem w przedstawionej sytuacji jest Pan, po pierwsze, obowiązany do złożenia korekty zeznania PIT-39 za 2015 r., tj. za rok uzyskania przychodu ze sprzedaży mieszkania. W ramach tej korekty powinien Pan:

  1. usunąć z poz. 25 kwotę dochodu (77.106,76 zł; zakładam, że wykazany w załączonym zeznaniu PIT-39 za 2015 r. został obliczony prawidłowo) wykazanego jako zwolniony od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.o.f.,
  2. wykazać w poz. 26 podstawę obliczenia podatku w kwocie 77.107 zł (kwota 77.106,76 zł po zaokrągleniu do pełnych złotych),
  3. wykazać w poz. 27 i 29 kwotę podatku w wysokości 14.650 zł (19% z 77.107 zł po zaokrągleniu do pełnych złotych).

Po drugie, jest Pan zobowiązany do zapłaty wskazanej kwoty podatku wraz z odsetkami za zwłokę. Odsetki te naliczane są od dnia 3 maja 2016 r. (jest to następny dzień po upływie terminu płatności podatku wynikającego z zeznania PIT-39 za 2015 r.). Na dzień 1 stycznia 2018 r. kwota tych odsetek – naliczanych przez cały okres według stawki 8% w skali roku – wyniosła 1.955,47 zł (czyli 1.955 zł po zaokrągleniu do pełnych złotych). Kwota ta każdego dnia wzrasta o – w zaokrągleniu do groszy – 3,21 zł (3,20 zł w latach przestępnych). Na dzień opracowania niniejszej porady (12 lutego 2018 r.) kwota odsetek za zwłokę to 2.090,33 zł (czyli 2.090 zł po zaokrągleniu do pełnych złotych).

Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że odsetki za zwłokę, o których mowa, są naliczane z mocy prawa, a więc nie są „wymierzane” przez organy podatkowy. W grę wchodzi jedynie wystąpienie przez Pana z wnioskiem o odroczenie lub rozłożenie na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę albo o umorzenie w całości lub części zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę (na podstawie art. 67a § 1 pkt 2 i 3 o.p.). Szanse na uzyskanie przez Pana takiej ulgi są jednak moim zdaniem niewielkie.

Odnośnie pytania o termin złożenia korekty zeznania PIT-39 wyjaśnić pragnę, że przepisy nie określają takiego terminu. W mojej ocenie uznać należy, że korektę taką podatnicy powinni składać bez zbędnej zwłoki.

Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że uprawnienie do skorygowania deklaracji (w tym zeznania PIT-39) ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej (zob. art. 81b § 1 pkt 1 o.p.). Powoduje to, że jeżeli naczelnik urzędu skarbowego rozpocznie kontrolę podatkową lub postępowanie podatkowe w niniejszej sprawie, nie będzie Pan mógł – przynajmniej do czasu zakończenia takiej kontroli lub postępowania – skutecznie złożyć korekty zeznania PIT-39 za 2015 r. W takim przypadku grozić będzie Panu nałożenie na Pana kary grzywny do 720 stawek dziennych za przestępstwo skarbowe w postaci niedopełnienia obowiązku zawiadomienia o zmianie danych objętych zeznaniem PIT-39 (na podstawie art. 56 § 2 w zw. z art. 56 § 1 k.k.s.). Minimalna kara grzywny to w tej sytuacji (w 2018 r.) 700 zł, zaś maksymalna – 20.160.000 zł.

Ponadto gdyby stan nieuregulowania zaległości podatkowej, o której mowa, utrzymywał się przez dłuższy czas, w grę wchodziłoby pociągnięcia Pana do odpowiedzialności karnej skarbowej za uporczywe niewpłacanie podatku w terminie. Ten czyn zagrożony jest karą grzywny za wykroczenie skarbowe (zob. art. 57 § 1 k.k.s.). Minimalna kara grzywny za wykroczenie skarbowe to w 2018 r. 210 zł, zaś maksymalna – 42.000 zł (w przypadku kary grzywny nakładanej w formie mandaty karnego maksymalna kara grzywny to 4.200 zł; w przypadku kary grzywny nakładanej w formie wyroku nakazowego maksymalna kara grzywny to 21.000 zł).

Ze względu na powyższe wskazane jest, aby nie zwlekał Pan ze złożeniem korekty deklaracji PIT-39 oraz zapłatą zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Do składanej korekty deklaracji PIT-39 warto przy tym załączyć zawiadomienie o zaistniałej sytuacji. Pozwoli to skorzystać z tzw. czynnego żalu i wyłączyć ryzyko pociągnięcia Pana do odpowiedzialności karnej skarbowej (zob. art. 16 § 1 k.k.s.).

Tomasz Krywan, doradca podatkowy