1. Stan faktyczny
Prowadzę jednoosobową działalność gdzie rola ogranicza się wyłącznie do pośrednictwa handlowego chiny-polska, nie posiadam towarów, nie jestem vatovcem oraz nie posiadam kasy fiskalnej. Rozliczam się na zasadach ogólnych. Druga odrębna firma jednoosobowa jest założona na moją siostrę, firma zajmuje się importem towarów z chin. Jest czynnym podatnikiem VAT, posiada kasę fiskalną, rozlicza się na podstawie ryczałtu 3%. Chciałbym zasięgnąć wiedzy czy mogę prowadzić swoją działalność jednocześnie i dołączyć siebie do tej drugiej firmy – np. założyć spółkę z siostrą (jeżeli tak to jaką?) lub czy mogę w jakiś sposób przepisać firmę na siebie. Chciałbym się dowiedzieć również jakie wywołałoby to skutki odnośnie rozliczeń i podatku w mojej działalności.
2. Podstawa prawna
- art. 2 ust. 1 pkt 3 oraz art. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 1387 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.,
- art. 6 pkt 1 oraz art. 91 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 2174 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.,
- art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 644 z późn. zm.) – dalej u.p.s.d.
3. Ocena prawna (dokonana na dzień 2 października 2019 r.)
Nie ma przeszkód, aby osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą była jednocześnie wspólnikiem spółki, w tym wspólnikiem spółki założonej wspólnie z rodzeństwem. A zatem jak najbardziej może Pan założyć spółkę razem z siostrą. Może to być dowolna z istniejących w polskim systemie prawnym spółek, a więc spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska (jeżeli założycie z siostrą spółkę w celu wykonywania tzw. wolnego zawodu, np. zawodu prawnika), spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z o.o. lub spółka akcyjna.
Wskazać przy tym należy, że z punktu widzenia przepisów o podatku dochodowym spółki podzielić można na dwie grupy, tj. na spółki niebędące podatnikami podatku dochodowego oraz spółki będące podatnikami podatku dochodowego (na gruncie VAT podział ten nie obowiązuje, tj. wszystkie spółki są podatnikami tego podatku).
Do spółek niebędących podatnikami podatku dochodowego należą spółki cywilne, spółki jawne, spółki partnerskie oraz spółki komandytowe. W przypadku tych spółek podatnikami podatku dochodowego są ich wspólnicy, a więc z punktu widzenia tego podatku przychody osiągane przez spółki oraz ponoszone przez spółki koszty są przychodami oraz kosztami ich wspólników (proporcjonalnie do udziałów poszczególnych wspólników w zyskach tych spółek). Natomiast do spółek będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych należą spółka komandytowo-akcyjna, spółka z o.o. oraz spółka akcyjna.
Z podatkowego punktu widzenia spółki niebędące podatnikami podatku dochodowego są korzystniejszą formą prowadzenia działalności, gdyż w ich przypadku nie występuje podwójne opodatkowanie podatkiem dochodowym. Inaczej ma się rzecz w przypadku spółek będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych, których dochody są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych (według stawki 9% lub 19%), a następnie opodatkowaniu podatkiem dochodowym (według stawki 19%) podlegają wszelkie wypłaty na rzecz wspólników (np. dywidendy).
Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że osoby fizyczne mogą zbyć, w tym darować, posiadane przedsiębiorstwo. Nie ma w związku z tym przeszkód, aby połączenie z firmą prowadzoną obecnie przez siostrę nastąpiło w drodze darowania Panu przedsiębiorstwa przez siostrę (ewentualnie sprzedaży tego przedsiębiorstwa, jednak wówczas powstałby u siostry z tego tytułu podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej). Rozwiązanie to ma szereg zalet, gdyż:
- jest neutralne na gruncie VAT, w szczególności zbycie takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT (zob. art. 6 pkt 1 u.p.t.u.) oraz, co do zasady, nie skutkuje utratą prawa do odliczenia VAT od dokonywanych zakupów,
- nie będzie się wiązało z koniecznością zapłaty przez Pana podatku od spadków i darowizn (pod warunkiem zawarcia umowy w formie aktu notarialnego lub zgłoszenia przez Pana nabycia przedsiębiorstwa zgłoszeniem SD-Z2), gdyż nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez, między innymi, rodzeństwo jest zwolnione od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 u.p.s.d.,
- przychód osiągnięty przez Pana z tego tytułu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym (zob. art. 2 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.).
Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że założenie przez Pana spółki z siostrą bezpośrednio nie wpłynęłoby w żaden sposób na prowadzoną przez Pana działalność gospodarczą, w szczególności w takim przypadku mógłby Pan pozostać zwolnionym podatnikiem VAT. Jednakże w przypadku wyboru spółki niebędącej podatnikiem podatku dochodowego osiągałby Pan w takim przypadku dwa rodzaje przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, tj.:
- przychody z działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie,
- przychody z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki (proporcjonalnie do Pańskiego udziału w zyskach tej spółki).
Przychody te, co do zasady, łączyłyby się w ramach stosowanej przez Pana formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Nie jest jednak wykluczone, że możliwe byłoby ich opodatkowanie według różnych form opodatkowania (np. przychody z działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie w formie podatku liniowego, a przychody z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki w formie ryczałtu).
Teoretycznie również w przypadku przejęcia firmy prowadzonej przez siostrę zapewne mógłby Pan pozostać – przynajmniej przez jakiś czas – zwolnionym podatnikiem VAT. Jednakże pozostając takim podatnikiem stałby się Pan najprawdopodobniej obowiązany do skorygowania części podatku odliczonego przez siostrę przed darowaniem Panu przedsiębiorstwa. W związku z tym najprawdopodobniej w przypadku tego scenariusza korzystniejsza byłaby rezygnacja przez Pana ze zwolnienia z VAT przed nabyciem przedsiębiorstwa od siostry (co wyłączyłoby obowiązek dokonania takiej korekty).
Jeżeli chodzi o podatek dochodowy, w takim przypadku przychody z rozszerzonej (na skutek nabycia przedsiębiorstwa prowadzonego przez siostrę) działalności gospodarczej byłyby bezwzględnie opodatkowane łącznie z przychodami z obecnie prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej. W takim przypadku nie wchodziłoby w grę korzystanie przez Pana z dwóch form opodatkowania.
Tomasz Krywan
doradca podatkowy online