Podatek od ustnej umowy pożyczki

Pytanie: Pożyczam kwotę 3000 zł. Osoba pożyczająca przekazuje mi weksel własny na kwotę 3000 zł. Brak umowy pożyczki jest tylko weksel. Strony są osobami fizycznymi. 1. Czy należy po zapłacie weksla odprowadzić kwotę podatku do urzędu skarbowego? Jaki to podatek? 2. Jeżeli swoja należność dochodzę przed sądem, co z kwotą powiększoną?

Odpowiedź: W przedstawionej sytuacji została zawarta umowa pożyczki, która, co do zasady, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Do zapłaty tego podatku obowiązany jest Pan jako pożyczkobiorca. Szczegóły znajdują się w uzasadnieniu.

Uzasadnienie: Odpowiedź należy rozpocząć od wyjaśnienia, że nie należy utożsamiać istnienia umowy od istnienia formy pisemnej tej umowy. Umowa może bowiem najczęściej zostać również zawarta w formie ustnej.

Dotyczy to również umów pożyczek. Co prawda art. 720 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.) stanowi, że umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem, lecz wymóg ten ma wyłącznie znaczenie dowodowe. Jak czytamy w wyroku sądu apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2014 r. (I ACa 1332/13), „umowa pożyczki dochodzi do skutku przez samo porozumienie się stron i niezachowanie wymaganej art. 720 § 2 k.c. formy pisemnej zawarcia umowy, ma jedynie ten skutek, że sama czynność prawna jest ważna, a ustawodawca nakazuje stosować tylko ograniczenia dowodowe określone w art. 74 § 1 k.c.”.

A zatem w przedstawionej sytuacji została zawarta umowa pożyczki, która, co do zasady, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (zob. art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649 z późn. zm. – dalej u.p.c.c.). Jeżeli zatem nie znajduje zastosowania żadne wyłączenie opodatkowania tej umowy podatkiem od czynności cywilnoprawnych lub zwolnienie od tego podatku, z tytułu jej zawarcia jest Pan obowiązany zapłacić podatek według, co do zasady, stawki 2% (zob. art. 7 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c.; co do zasady, gdyż w przypadku niezgłoszenia pożyczki do opodatkowania konieczna może być zapłata podatku obliczonego według stawki 20% - zob. art. 7 ust. 5 u.p.t.u.).

Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że z punktu widzenia opodatkowania umowy pożyczki podatkiem od czynności cywilnoprawnych istotna jest kwota pożyczki, a nie kwota, na jaką został wystawiony weksel, czy kwota dochodzona przed sądem. A zatem w przedstawionej sytuacji podatek od czynności cywilnoprawnych od umowy pożyczki wyniesie, co do zasady, 60 zł (3.000 zł x 2%). Do zapłaty tego podatku obowiązany jest Pan jako pożyczkobiorca (zob. art. 4 pkt 7 u.p.c.c.).

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Odpowiedź udzielona w dniu 5 maja 2015 r. dla: