Samochód wykupiony z leasingu a likwidacja spółki jawnej

Pytanie: Spółka jawna (2 wspólników, KPiR) wykupiła samochód osobowy z leasingu operacyjnego (po cenie preferencyjnej), a po około miesiącu od tego zdarzenia planuje zlikwidować działalność. W jaki sposób najkorzystniej rozliczyć ten samochód? Sprzedać go jednemu ze wspólników, ale wg cen rynkowych i opodatkować stawką 23% mimo, że odliczała tylko 60% do 6.000 zł, a od 01.04.2014 r. 50% podatku VAT? Jakie skutki podatkowe dla spółki i wspólników wywoła taka transakcja? Przy czym jeden ze wspólników planuje rozpocząć jednoosobową działalność gospodarczą z wykorzystaniem tego środka transportu.

Odpowiedź: W przedstawionej sytuacji najkorzystniejsze podatkowo może być pozostawienie samochodu w spółce jawnej do momentu jej rozwiązania, zapłata niewielkiego podatku VAT z tytułu objęcia tego samochodu spisem z natury, a następnie – zależnie od wartości rynkowej samochodu – nieodpłatne lub odpłatne zniesienie jego współwłasności. Opłacalność takiego rozwiązania zależy jednak od przyjęcia jednego z dwóch możliwych stanowisk. Szczegóły oraz wskazanie skutków podatkowych sprzedaży samochodu przez spółkę jednemu ze wspólników znajdują się w uzasadnieniu.

Uzasadnienie: Odpowiedź należy rozpocząć od wyjaśnienia, że rozwiązanie spółki jawnej skutkuje koniecznością opodatkowania podatkiem VAT tzw. spisu z natury (remanentu likwidacyjnego), tj. posiadanych przez spółkę jawną na dzień jej rozwiązania towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (zob. art. 14 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm. – dalej u.p.t.u.). Podstawą opodatkowania jest w takich przypadkach wartość towarów podlegających spisowi z natury, ustalona zgodnie z art. 29a ust. 2 u.p.t.u. (zob. art. 14 ust. 8 u.p.t.u.), tj. zgodnie z przepisem, który stanowi, że podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów.

W świetle tego przepisu jest kwestią sporną czy w przypadku opodatkowania przedmiotowego samochodu w ramach spisu z natury postawą opodatkowania może być kwota wyższa niż cena netto wykupu. Według mnie nie. Przyjęcie takiego stanowiska oznaczałoby, że w przedstawionej sytuacji najkorzystniejsze podatkowo może być pozostawienie samochodu w spółce jawnej do momentu jej rozwiązania, zapłata niewielkiego podatku VAT z tytułu objęcia tego samochodu spisem z natury, a następnie – zależnie od wartości rynkowej samochodu (im wyższa, tym mniej opłacalne jest nieodpłatne zniesienie współwłasności):

1. nieodpłatnie zniesienie współwłasności przedmiotowego samochodu – wiązać się z tym będzie konieczność zapłaty podatku od spadków i darowizn (przez wspólnika nabywającego pełną własność samochodu),
2. odpłatne zniesienie współwłasności tego samochodu – wiązać się z tym będzie konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych według  stawki 2% (przez wspólnika nabywającego pełną własność samochodu) oraz najprawdopodobniej podatku dochodowego od osób fizycznych (przez wspólnika, który przestanie być współwłaścicielem).

Niestety, wadą powyższego rozwiązania jest fakt, że wśród organów podatkowych można się spotkać z odmiennym stanowiskiem odnośnie ustalania na podstawie art. 29a ust. 2 u.p.t.u. podstawy opodatkowania samochodów wykupionych z leasingu (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 5 sierpnia 2009 r. – ILPP1/443-581/09-2/AT). A zatem zastosowanie się do wskazanego rozwiązania obarczone jest zwiększonym ryzykiem podatkowym.

Ryzyka takiego pozbawiona jest „zwykła” sprzedaż samochodu przez spółkę jawną jednemu ze wspólników przed rozwiązaniem (o ile sprzedaż nastąpi po cenie rynkowej – zob. art. 32 u.p.t.u.). W takim przypadku:

1. sprzedaż ta będzie opodatkowana podatkiem VAT według stawki 23% (mimo, że spółka odliczała tylko część VAT od rat leasingowych); podatek ten – zależnie od sposobu użytkowania samochodu przez nabywającego go wspólnika w prowadzonej działalności – będzie mógł zostać odliczony w całości (jeżeli sposób jego wykorzystywania przez byłego już wspólnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez niego dla tych pojazdów ewidencją przebiegu, wykluczać będzie użycie samochodu do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą) lub tylko w połowie (zob. art. 86a u.p.t.u.),
2. z tytułu sprzedaży samochodu u obu wspólników powstanie przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej (koszty uzyskania tego przychodu będą niewielkie); częściowo zrekompensuje to fakt, że cena nabycia samochodu będzie mogła zostać pośrednio (poprzez odpisy amortyzacyjne) zaliczona do kosztów uzyskania przychodów nabywającego go wspólnika.

Tomasz Krywan

doradca podatkowy online

Porada podatkowa opracowana w dniu 16 stycznia  2015 r. dla: