Ulga prorodzinna a dziecko z poprzedniego małżeństwa

Pytanie: Jan Kowalski ma małoletnie dziecko z poprzedniego małżeństwa (ulgę na te dziecko w swoim PIT rozlicza była żona) i ma drugie dziecko z obecną żoną. Kowalski za 2017 rok rozlicza się z żoną, ale ich dochody przekroczyły limit uprawniający do ulgi na dziecko, zakładając że Kowalscy mają jedno dziecko. Pracownik KIP wyjaśnił, że ulga Kowalskim przysługuje, bo Kowalski ma dwoje dzieci i nie ma znaczenia, że ulgę na dziecko z poprzedniego małżeństwa rozlicza była żona Kowalskiego. Kowalski został następnie poinstruowany aby w PIT/O wykazać dziecko z obecnego małżeństwa z kwotą ulgi oraz dziecko z poprzedniego małżeństwa (jego pesel), ale w ogóle nie podając kwoty ulgi. Z PITa będzie wynikać, że Kowalski ma dwoje dziecko, a więc ulga w ramach wspólnego rozliczenia z obecną żoną przysługuje. Z kolei pracownik US upiera się, że PIT powinien zostać skorygowany i dziecko z poprzedniego małżeństwa nie winno być wykazane w PIT/O. Jeśli w PIT/O wykazać tylko jedno dziecko, to za chwilę US stwierdzi, że ulga nie przysługuje, bo Kowalscy przekroczyli limit uprawniający do tej ulgi. Kto ma rację - pracownik US czy pracownik KIP? Czy ulga przysługuje? Czy PIT został prawidłowo wypełniony - chodzi o wykazanie w PIT/O numeru pesel dziecka z poprzedniego małżeństwa (oczywiście bez ulgi na te dziecko)?

Odpowiedź: Odpowiedź na pytanie zależy od tego czy Jan Kowalski wykonuje władzę rodzicielską nad dzieckiem z pierwszego małżeństwa. Jeżeli tak, jest on osobą wykonującą władzę rodzicielską w stosunku do dwójki dzieci, a więc przy korzystaniu z ulgi prorodzinnej na dziecko z obecnego małżeństwa nie obowiązuje limit dochodów w wysokości 112.000 zł. W przeciwnym razie jest on osobą wykonującą władzę rodzicielską w stosunku do jednego dziecka, a więc przy korzystaniu z ulgi prorodzinnej na dziecko z obecnego małżeństwa obowiązuje limit ten go obowiązuje.

Uzasadnienie: Tzw. ulgę prorodzinną (ulgę na wychowanie dzieci) określają przepisy art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1221 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f. Ulga ta – o czym się dość często zapomina – ma charakter miesięczny, tj. przysługuje w określonej przepisami art. 27f ust. 2 u.p.d.o.f. kwotę za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską (jak również – co w omawianej sytuacji mniej istotne - pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało albo sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą) nad uprawniającymi do korzystania z ulgi dziećmi małoletnimi, względnie – w przypadku starszych dzieci – za miesiące, którym podatnik utrzymywał pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3 u.p.d.o.f., w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej (zob. art. 27f ust. 6 u.p.d.o.f.).

Z art. 27f ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f. wynika przy tym, że w przypadku wykonywania władzy rodzicielskiej nad jednym dzieckiem ulga na wychowanie dzieci przysługuje pod warunkiem, że dochody osób wykonujących wobec nich władzę rodzicielską nie przekraczają określonych przepisami limitów. W przypadku małżonków podatników pozostających przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim limit ten wynosi 112.000 zł (zob. art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. a u.p.d.o.f.). Limit ten nie obowiązuje w przypadku wykonywania władzy rodzicielskiej nad dwójką lub więcej dzieci – w takich przypadkach ulga prorodzinna przysługuje niezależnie od dochodu osób wykonujących władzę rodzicielską (zob. art. 27f ust. 2 pkt 2 i 3 u.p.d.o.f.).

W świetle powyższego odpowiedź na pytanie zależy od tego czy Jan Kowalski wykonuje władzę rodzicielską nad dzieckiem z pierwszego małżeństwa. Jeżeli tak, jest on osobą wykonującą władzę rodzicielską w stosunku do dwójki dzieci, a więc przy korzystaniu z ulgi prorodzinnej na dziecko z obecnego małżeństwa nie obowiązuje go wskazany limit. W przeciwnym razie jest on osobą wykonującą władzę rodzicielską w stosunku do jednego dziecka, a więc przy korzystaniu z ulgi prorodzinnej na dziecko z obecnego małżeństwa obowiązuje limit ten go obowiązuje.

Podkreślić przy tym należy, że istotne jest faktyczne wykonywanie władzy rodzicielskiej przez Jana Kowalskiego (nie jest natomiast istotny zakres faktycznego wykonywania władzy rodzicielskiej – zob. przykładowo wyrok NSA z dnia 26 lipca 2016 r. - II FSK 590/16; przykładowo, osobą faktycznie wykonującą władzę rodzicielską może być również osoba, której władza rodzicielska została ograniczona – zob. przykładowo wyrok WSA w Kielcach z dnia 23 listopada 2017 r. - I SA/Ke 479/17). Jak orzekł NSA w wyroku z dnia 11 sierpnia 2016 r. (sygn. II FSK 1957/14), „dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym. Czym innym jest posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien wykazać zatem, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską”. Z kolei w wyroku NSA z dnia 26 maja 2017 r. (sygn. II FSK 503/17) czytamy, że „przez użyty w art. 27f ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. zwrot normatywny "wykonywał władzę rodzicielską", należy rozumieć wykonywanie tej władzy w odniesieniu do każdego dziecka w danym roku podatkowym. Przesłanka wykonywania władzy rodzicielskiej będzie spełniona, kiedy podatnik w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską, odróżniając treść władzy rodzicielskiej, stosownie do przepisów art. 95 § 1 k.r.o. w związku z art. 96 § 1 k.r.o., od jej wykonywania, zgodnie z art. 97 § 1 k.r.o. O wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania, czy spełniania obowiązku alimentacyjnego, ani sporadyczne kontakty z dzieckiem”.

Tomasz Krywan

doradca podatkowy online

Porada podatkowa opracowana w dniu 27 marca 2018 r. dla: