Wyszukaj interesujące zagadnienie w serwisie podatkoweopinie.pl
Pytanie: Syn zakupił dla matki mieszkanie. Na ten cel wziął kredyt gotówkowy. Pieniądze z kredytu wpłynęły na konto syna, który dokonał przelewu na konto dewelopera. W tytule przelewu napisano "zapłata za mieszkanie umowa nr ..... (trzeba zaznaczyć że w umowie przedwstępnej widnieje matka) lokal ......, Pani ......". Czy w takiej sytuacji można mówić o darowiźnie? Czy taka darowizna jest zwolniona z podatku?
Odpowiedź: W przedstawionej sytuacji matka otrzymała darowiznę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Darowizna ta może zostać objęta zwolnieniem od podatku.
Uzasadnienie: Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) - dalej u.p.s.d., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne, między innymi, własności rzeczy (w tym pieniędzy) tytułem darowizny. Na gruncie tego przepisu opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega również nabycie kwot pieniężnych, które przez darczyńcę wpłacane są w imieniu obdarowanego bezpośrednio innemu podmiotowi niż obdarowany. Potwierdzają to sądy administracyjne, czego przykładem może być NSA z dnia 6 maja 1999 r. (I SA/Kr 1354/97), w którym czytamy, że „jeżeli z dowodu zakupu wynika, że kupujący nabyli samochód wspólnie, w 1/2 części każdej z nich, a tylko jeden z kupujących zapłacił całą należną kwotę, zasadne jest uznanie, iż drugi z kupujących otrzymał darowiznę”. A zatem dokonanie przez syna w imieniu matki wpłaty na konto dewelopera stanowiło w przedstawionej sytuacji otrzymanie przez matkę od syna darowizny podlegającej opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Wskazać jednak należy, że na podstawie art. 4a ust. 1 u.p.s.d. zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. W przypadku darowizn pieniężnych zwolnienie to przysługuje pod, co do zasady, dwoma warunkami, a mianowicie pod warunkiem zgłoszenia darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (zob. art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.) oraz pod warunkiem udokumentowania otrzymania darowizny dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Co w omawianej sytuacji istotne, drugi ze wskazanych warunków uznaje się za spełniony, jeżeli kwota darowizna wpłacona została na rzecz obdarowanego na rachunek dewelopera. Potwierdzają to zarówno sądy administracyjne (zob. przykładowo wyrok NSA z dnia 7 kwietnia 2010 r. - II FSK 1952/08 czy wyrok NSA z dnia 25 marca 2011 r. - II FSK 2020/09), jak i Minister Finansów (zob. interpretację ogólną z dnia 15 lutego 2012 r. -PL/LM/834/10/BNJ/12/41). A zatem w przedstawionej sytuacji matka może skorzystać ze zwolnienia zgłaszając otrzymaną darowiznę na formularzu SD-Z2 (w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania darowizny, czyli dokonania wpłaty na konto dewelopera).
W uzupełnieniu pragnę wyjaśnić, że niezłożenie - mimo istniejącego obowiązku - zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 jest czynem zabronionym, który stanowić może wykroczenie lub przestępstwo skarbowe (zob. art. 54 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy - tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 186 z późn. zm.). W konsekwencji rezygnując ze złożenia takiego zeznania podatnicy powinni być świadomi, że ryzykują do pociągnięcia odpowiedzialności karnej skarbowej za popełnione wykroczenie (karze grzywny) lub przestępstwo skarbowe (karze grzywny do 720 stawek dziennych lub karze pozbawienia wolności).
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że złożenie zeznania podatkowego SD-3 nie jest warunkiem niezbędnym do wszczęcie przez organ podatkowy postępowania w sprawie ustalenia podatku od spadków i darowizn. Postępowanie takie może być przez organ podatkowy wszczęte w każdym przypadku, gdy organ ten uzyska informację o otrzymaniu niezgłoszonej do opodatkowania darowizny czy spadku (informacja taka może zostać uzyskana, np. na podstawie kontroli przeprowadzonej u podatnika). Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że w przypadku niezłożenia zeznania SD-3 decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn może być przez okres 5 lat, licząc od roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (zob. art. 68 § 2 w zw. z art. 68 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).
Co więcej, art. 6 ust. 4 u.p.s.d. stanowi, że jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia. Brzmienie tego przepisu powoduje, że obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania darowizny (czy nabycia spadku) powstać może nawet wiele lat po jej otrzymaniu (co upoważni organ podatkowy do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn).
Dodać pragnę, że udzielona odpowiedź ma według mnie odpowiednie zastosowanie w przypadkach, gdy darowana kwota przelewana jest – na rzecz obdarowanego – na rachunek podmiotu sprzedającego obdarowanemu jakąś rzecz, np. mieszkanie czy samochód. Co istotne, podobne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 19 czerwca 2013 r. (II FSK 2169/11) stwierdzając, że „ustanowiony przepisem art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wymóg udokumentowania dokonanej darowizny należy traktować jedynie jako wymóg natury technicznej mający na celu potwierdzenie faktycznego, rzeczywistego charakteru dokonanej darowizny. Dlatego w sytuacji, gdy wpłata kwoty objętej umową darowizny pomiędzy krewnymi dokonana została przez darczyńcę na rachunek bankowy innego podmiotu, w związku z konkretną umową zawartą pomiędzy obdarowanym a osobą trzecią, warunek udokumentowania wpłaty na rachunek bankowy nabywcy uznać należy za spełniony”.
Podobne stanowisko reprezentują organy podatkowe, czego przykładem może być dotycząca przelania kwoty darowizny na rachunek osoby sprzedającej mieszkanie obdarowanemu interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 29 marca 2013 r. (ITPB2/436-232/12/MU), w której czytamy, że „w związku ze spełnieniem warunków koniecznych do zastosowania zwolnienia tj. zgłoszenia nabycia środków pieniężnych w drodze darowizny oraz przekazania ich na rachunek bankowy osoby trzeciej, ale na rzecz obdarowanego, darowizna środków pieniężnych w kwocie 175.000 zł korzysta ze zwolnienia określonego w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn”. Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 8 kwietnia 2013 r. (IPTPB2/436-6/13-2/KK) wyjaśnił, że „w sytuacji więc, gdy środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostały przekazane bezpośrednio na rachunek dilera samochodowego, w związku z zawartą przez Wnioskodawczynię umową darowizny, jednak na Jej rzecz, uznać należy, że przedmiotowa darowizna korzystać będzie ze zwolnienia wymienionego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn”.
Odpowiedź udzielona w dniu 27 stycznia 2015 r. dla:
