Brak sprzedaży zwolnionej od podatku VAT w danym miesiącu a obowiązek stosowania proporcji

Pytanie: Podatnik VAT w zakresie swoich usług jako jedną z nich ma usługę udzielania pożyczek, które są zwolnione z VAT. W związku z tym ma on ustaloną proporcje. Jest to jednak sprzedaż incydentalna. Czy jeśli w danym miesiącu Podatnik nie dokonał sprzedażny zwolnionej, czy koszty w tym samym miesiącu mogą być uznane jako całkowicie związane ze sprzedażą opodatkowaną?

Odpowiedź: Nie, brak czynności zwolnionych od podatku VAT w danym miesiącu czy kwartale nie oznacza automatycznie, że wszystkie zakupy dokonane w tym miesiącu lub kwartale są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Uzasadnienie: Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikom w zakresie, w jakim nabywane przez nich towary i usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 710 z późn. zm. – dalej u.p.t.u.). Zdarza się przy tym często, że podatnicy wykonują w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie tylko czynności opodatkowane podatkiem VAT, ale również zwolnione od tego podatku. W przypadkach takich u podatników mogą wystąpić trzy rodzaje zakupów:

• zakupy wykorzystywane wyłącznie do wykonywania czynności opodatkowanych,
• zakupy wykorzystywane wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych od podatku,
• zakupy wykorzystywane zarówno do wykonywania czynności opodatkowanych jak i zwolnionych od podatku.

W pierwszym przypadku podatnicy mają prawo do odliczenia całości podatku naliczonego związanego z zakupami, gdyż zakupy te stanowią nabycie towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności opodatkowanych (bez znaczenia jest fakt, iż u podatnika występują również czynności zwolnionych od podatku). W drugim przypadku podatnicy w ogóle nie mają prawa do odliczenia, gdyż zakupy te stanowią nabycie towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności zwolnionych od podatku (bez znaczenia jest fakt występowania u podatnika również czynności opodatkowanych).

Natomiast w trzecim ze wskazanych przypadków prawo do odliczenia, co do zasady, przysługuje częściowo. Zasady ustalania tej części określają przepisy art. 90 u.p.t.u. Wynika z nich, że w pierwszej kolejności stosowana jest w takich przypadkach metoda polegająca na przyporządkowaniu kwot podatku naliczonego do czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (zob. art. 90 ust. 1 u.p.t.u.). W praktyce najczęściej metody tej nie można zastosować, a w konsekwencji stosowana jest metoda polegająca na częściowym odliczaniu podatku naliczonego w oparciu o proporcję obowiązującą danego podatnika (zob. art. 90 ust. 2-10 u.p.t.u.).

Mając to na uwadze wyjaśnić pragnę, że brak czynności zwolnionych od podatku VAT w danym miesiącu czy kwartale nie oznacza automatycznie, że wszystkie zakupy dokonane w tym miesiącu lub kwartale są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Dotyczy to szczególności zakupów dotyczących całokształtu prowadzonej działalności, np. usług wynajmu czy usług księgowych. W przypadku takich zakupów nawet w miesiącach czy kwartałach, w których nie są wykonywane czynności zwolnione od podatku VAT, konieczne jest stosowanie przepisów o odliczeniach częściowych.

Na marginesie dodać należy, że przy ustalaniu proporcji dla celów odliczeń częściowych nie uwzględnia się, między innymi, obrotu z tytułu świadczenia usług udzielania pożyczek, jeżeli usługi takie stanowią transakcje mające charakter pomocniczy (zob. art. 90 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u.). Nie jest zatem wykluczone, że w przedstawionej sytuacji proporcja dla celów odliczeń obowiązująca podatnika wynosi 100%.

Tomasz Krywan

doradca podatkowy online

Porada podatkowa opracowana w dniu 14 kwietnia 2017 r. dla: