Dobrowolna rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego

Pytanie: Od jakiej daty przedsiębiorca prowadzący działalność od poprzedniego roku (2020) zwolniony podmiotowo z VAT staje się podatnikiem czynnym w następującej sytuacji. Zgłoszenie VAT-R (dobrowolna rezygnacja) zostało dla przykładu doręczone do Urzędu Skarbowego w dniu 18 sierpnia bieżącego roku (2021). Na Białej liście podatników widnieje zapis: "Data rejestracji: 2021-08-18". Przepis art. 113 ust. 4 mówi, że podatnicy mogą zrezygnować ze zwolnienia "pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia", przy czym dla rozpoczynających działalność przewidziano inny termin, tj. zgłoszenie musi być dokonane przed wykonaniem pierwszej czynności wymienionej w art. 5. Jeżeli przepis mówi, że należy zgłosić fakt rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego przed początkiem miesiąca, to w podanym przykładzie przedsiębiorca staje się podatnikiem VAT czynnym od 1 września. Czy więc zapis na Białej liście w tego rodzaju sytuacjach oznacza stricte (tylko) datę, w której dokonano fizycznie rejestracji, czy też datę, od której przedsiębiorca stał się podatnikiem VAT czynnym, co byłoby sprzeczne z ustawą? Czy takie zapisy na Białej liście nie wprowadzają w błąd kontrahentów podmiotu?

Odpowiedź: Wydaje się, że najczęściej jako data rejestracji jako podatnika VAT wskazywana na białej liście jest data, w której na podstawie złożonego zgłoszenia rejestracyjnego podatnik został przez naczelnika urzędu skarbowego zarejestrowany (nawet jeżeli jest to rejestracja z datą przyszłą). Jest to według mnie postępowanie niewłaściwe.

Uzasadnienie: Jak stanowi art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r., poz. 685 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u., podatnicy, o których mowa w art. 113 ust. 1 i 9 u.p.t.u. (a więc podatnicy korzystający z określonych tymi przepisami zwolnień), mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego tymi przepisami pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5 u.p.t.u., którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności - przed dniem wykonania tej czynności.

Z przytoczonego przepisu wynika w mojej ocenie, że rezygnacja ze zwolnienia wynikającego z art. 113 ust. 1 u.p.t.u. jest możliwa tylko od początku miesiąca (jeżeli podatnik zawiadomił o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem tego miesiąca). Aktualna w tym zakresie pozostaje interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 30 czerwca 2009 r. (sygn. ITPP2/443-313/09/PS), w której czytamy, że „rezygnacja ze zwolnienia w przypadku Wnioskodawcy, jako podmiotu kontynuującego działalność, nastąpić mogła najwcześniej od początku miesiąca następującego po zawiadomieniu o rezygnacji ze zwolnienia, zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe”. A zatem we wskazanej sytuacji rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego nastąpić mogła najwcześniej z dniem 1 września 2021 r.

Wskazać jednocześnie pragnę, że w poz. 39 zgłoszenia VAT-R wskazuje się w omawianym przypadku datę, od której podatnik rezygnuje z prawa do zwolnienia. W konsekwencji składając w dniu 18 sierpnia 2021 r. zawiadomienie o rezygnacji ze zwolnienia podatnik powinien – jeżeli chciał zrezygnować z tego zwolnienia z dniem 1 września 2021 r. – w poz. 39 zgłoszenia VAT-R wskazać datę 1.09.2021 r.

Zauważyć przy tym pragnę, że na tzw. białej liście wskazywana jest między innymi data rejestracji jako podatnika VAT (zob. art. 96b ust. 3 pkt 11 u.p.t.u.). W mojej ocenie jako data ta powinna być wskazywana data, od której podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT, jednak wydaje się, że najczęściej wskazywana jest data, w której na podstawie złożonego zgłoszenia rejestracyjnego podatnik został przez naczelnika urzędu skarbowego zarejestrowany (nawet jeżeli jest to rejestracja z datą przyszłą).
Zauważyć jednak pragnę, że na białej liście znajdują się również podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT zwolnieni. W konsekwencji data rejestracji podatnika wskazana na białej liście nie musi być datą rejestracji jako podatnik VAT czynny (może to być również data rejestracji jako podatnik VAT zwolniony). Dlatego też, aby ustalić status podatnika czy podatnik w danym dniu był podatnikiem VAT czynnym należy korzystać z funkcji „Stan na dzień”, a nie datą rejestracji jako podatnika VAT.

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Odpowiedź udzielona w dniu 27 września 2021 r. dla: