Miejsce świadczenia usług montażu i demontażu rusztowań

Pytanie: Z jaką stawką VAT wystawiamy fakturę sprzedaży usług montażu i demontażu rusztowań wraz z najmem rusztowań dla podatnika z Włoch (podatnik jest czynnym podatnikiem VAT, posługuje się włoskim nr NIP). Budowa znajduje się w Polsce i występujemy jako podwykonawca i wystawiamy faktury z odwrotnym obciążeniem dla podatników krajowych. Wystawialiśmy fakturę z VAT, podatnik domaga się wystawienia faktury bez VAT. Czy nasze postępowanie jest prawidłowe?

Odpowiedź: Odpowiedź na pytanie zależy od przyjęcia jednego z dwóch stanowisk odnośnie sposobu ustalania miejsca świadczenia usług wynajmu rusztowań.

Uzasadnienie: Opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce podlega, między innymi, odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm. – dalej u.p.t.u.). A contrario – nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce odpłatne świadczenie usług poza terytorium Polski. O tym czy świadczenie usług ma miejsce na terytorium kraju decydują przepisy o miejscu świadczenia usług, tj. przepisy art. 28a-28o u.p.t.u. oraz § 3-4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie miejsca świadczenia usług oraz zwrotu kwoty podatku naliczonego jednostce dokonującej nabycia (importu) towarów lub usług (Dz. U. poz. 1656).

Przepisy te przewidują, między innymi, szczególny sposób ustalania miejsca świadczenia usług związanych z nieruchomościami. Miejscem świadczenia takich usług jest miejsce położenia nieruchomości (zob. art. 28e u.p.t.u.). Pojawia się pytanie czy usługi wynajmu rusztowań należą do takich usług.

Część organów podatkowych uważa, że tak. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 13 sierpnia 2010 r. (ILPP2/443-719/10-6/JKa), „usługi polegające na najmie rusztowań wraz z ich montażem/demontażem, będące przedmiotem pytania Zainteresowanego, należy zakwalifikować jako związane z nieruchomością, gdzie miejscem ich podatkowania jest miejsce położenia nieruchomości, stosownie do powołanego art. 28e ustawy”. Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 18 marca 2016 r. (IPTPP2/4512-641/15-5/PRP).

Dominujące w wyjaśnieniach organów podatkowych wydaje się jednak stanowisko przeciwne. Tytułem przykładu wskazać można interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 maja 2013 r. (IPPP3/443-92/13-5/KC), interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 5 września 2013 r. (ILPP4/443-262/13-4/ISN) czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 września 2016 r. (ITPP2/4512-374/16/AJ). Jak czytamy w drugiej z tych interpretacji, „usługa wykonywana przez Zainteresowanego na rzecz firmy fińskiej, tj. montaż, demontaż i dzierżawa rusztowań polega na udostępnieniu tego sprzętu wykorzystywanego na terenie elektrowni czasowo i w sposób łatwy do usunięcia po zakończeniu usługi. Zatem montaż rusztowań nie ma charakteru stałego, pozwala je przenieść czy zdemontować bez wpływu na nieruchomość. Tym samym przedmiotowa usługa nie kwalifikuje się jako usługa związana z nieruchomością lecz jest usługą, dla której miejsce opodatkowania należy określić na podstawie art. 28b ust. 1 ustawy”.

W mojej ocenie, co do zasady, prawidłowe jest pierwsze z zaprezentowanych stanowisk, tj. uważam, że usługi wynajmu rusztowań najczęściej są usługami związanymi z nieruchomościami. Najczęściej bowiem są to usługi ukierunkowane na konkretną nieruchomość (co jest właśnie cechą usług związanych z nieruchomościami), a jednocześnie bez znaczenia jest okoliczność, że montaż rusztowań nie ma charakteru stałego (skoro za usługi związane z nieruchomościami uznaje się również takie usługi jak usługi ochrony nieruchomości – zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 31 grudnia 2010 r. – IBPP3/443-753/10/PK).

Uważam jednak, że zdarzają się sytuacje, gdy miejsce świadczenia usług wynajmu rusztowań należy jednak ustalać na zasadach ogólnych. Dotyczy to usług wynajmu rusztowań bez ich montażu i demontażu, jak również usług wynajmu rusztowań, które nie dotyczą jednej, konkretnej nieruchomości (np. usług wynajmu rusztowań, które są przenoszone między różnymi nieruchomościami).

Z treści pytania nie wynika jednak, aby chodziło o taką sytuację. Uważam zatem, że miejsce świadczenia przedmiotowych usług wynajmu rusztowań (z ich montażem i demontażem) znajduje się na podstawie art. 28e u.p.t.u. na terytorium Polski. W konsekwencji – o ile włoski nabywca tych usług nie jest zarejestrowany w Polsce jako czynny podatnik VAT – prawidłowo zostały przez Państwa udokumentowane fakturami z podatkiem VAT obliczonym według stawki 23% (nie ma bowiem w takim przypadku zastosowania mechanizm odwrotnego obciążenia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 u.p.t.u.).

Gdyby jednak przyjąć stanowisko przeciwne (dominujące – jak zostało wskazane – w wyjaśnieniach organów podatkowych), miejscem świadczenia przedmiotowych usług wynajmu rusztowań (z ich montażem i demontażem) znajdowałoby się – na podstawie art. 28b ust. 1 u.p.t.u. – poza terytorium Polski (zakładając, że włoski kontrahent nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski). Wówczas usługi te powinny być dokumentowane fakturami bez danych dotyczących stawki i kwoty podatku oraz z wyrazami "odwrotne obciążenie" i numerami VAT UE (zob. art. 106e ust. 5 pkt 1 w zw. z art. 106a pkt 2 lit. a u.p.t.u. oraz art. 106e ust. 1 pkt 18 u.p.t.u.).

Tomasz Krywan

doradca podatkowy online

Porada podatkowa opracowana w dniu 31 sierpnia 2018 r. dla: