Obciążenie najemcy samochodu kwotą udziału własnego w szkodzie a VAT

Pytanie: Spółka z o.o. wynajmuje samochody osobowe. W regulaminie najmu pojazdu jest punkt, iż udział własny w szkodzie zawinionej przez najemcę wynosi 4 000,00 zł. Dodatkowo jest punkt dotyczący kar umownych, gdzie nie jest wymieniona opłata za udział własny. Czy w sytuacji, gdy dochodzi do kolizji z winy wynajmującej, spółka powinna wystawić fakturę opodatkowaną stawką 23% za udział w szkodzie dla wynajmującego, czy może skorzystać ze zwolnienia?

Odpowiedź: Według mnie przedmiotowy udział własny w szkodzie stanowi rodzaj kary umownej. W konsekwencji jego zapłata nie stanowi moim zdaniem wynagrodzenia z tytułu podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT czynności, a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie ma zatem podstaw do wystawiania przez spółkę faktury dokumentującej kwotę udziału w szkodzie.

Uzasadnienie: Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1570 z późn. zm.). W świetle tych przepisów nie zawsze kwoty dokonywanych obciążeń stanowią wynagrodzenie z tytułu dokonywanych czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Przykładowo charakteru takiego nie mają najczęściej odszkodowania i kary umowne, w związku z czym w efekcie otrzymywania odszkodowań i kar umownych nie dochodzi najczęściej do dokonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT (zob. przykładowo interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 grudnia 2017 r. – 0113-KDIPT1-1.4012.761.2017.1.MW, z dnia 31 sierpnia 2020 r. – 0114-KDIP4-1.4012.268.2020.1.RMA oraz z dnia 10 stycznia 2023 r. – 0111-KDIB3-1.4012.836.2022.1.KO).

Mając to na uwadze wskazać pragnę, że w mojej ocenie zapłata kwoty przedmiotowego udziału w szkodzie stanowi w istocie zapłatę przez najemcę samochodu kary umownej (przy czym nie ma znaczenia, że kwota ta nie jest wymieniona w punkcie dotyczącym kar umownych). W konsekwencji uważam, że jego zapłata nie stanowi wynagrodzenia z tytułu podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT czynności, a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie ma zatem podstaw do wystawiania przez spółkę faktury dokumentującej kwotę udziału w szkodzie.

Zaprezentowane stanowisko znajduje potwierdzenie w treści wyroku WSA w Warszawie z dnia 13 marca 2019 r. (III SA/Wa 2099/18). W wyroku tym czytamy, że „kary umowne z tytułu uszkodzeń wynajmowanych przez Skarżącą pojazdów stanowią formę odszkodowania (jego surogat) i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako świadczenie usług na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Nie są bowiem świadczeniem wzajemnym, bezpośrednim i ekwiwalentnym”.

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Odpowiedź udzielona w dniu 30 października 2023 r. dla: