Wyszukaj interesujące zagadnienie w serwisie podatkoweopinie.pl
Pytanie: Spółka X Sp. z o.o. posiada nieruchomość, w której wynajmuje lokale dla przedsiębiorców. Spółka T zajmująca się wybudowaniem jednego z lokali to Spółka budowlana. Spółka X w ramach gwarancji wykonania prawidłowości prac zachowała kwotę retencji na okres 5 lat w kwocie 90 000PLN. W ramach audytu budynku okazało się że część prac została wykonana nieprawidłowo. W związku z tym spółka X próbowała skontaktować się ze Spółką T aby naprawiła źle wykonane prace, jednak bezskutecznie. Spółka T mimo próby kontaktu ze spółki X nie odpowiadała. W związku z tym Spółka X podjęła wykonane usługi od zewnętrznej firmy na którą otrzymała fakturę w kwocie 50 000 PLN brutto (23% VAT). Faktura w kwocie 50 000 PLN została opłacona przez Spółkę X. W ramach tego Spółka X wystawiła notę obciążeniową na Spółkę T w kwocie brutto faktury tj. 50 000,00 PLN i pomniejszyła tym samym wartość retencji od Spółki T. Pytanie dotyczy zatem, czy Spółka X może odliczyć VAT naliczony od faktury zakupu od zewnętrznej firmy?
Odpowiedź: Nie, w przedstawionej sytuacji spółka X nie może odliczyć podatku VAT na podstawie faktury otrzymanej od zewnętrznej firmy.
Uzasadnienie: Prawo do odliczenia przysługuje podatnikom VAT przede wszystkim w zakresie w jakim nabywane przez nich towary i usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r., poz. 361 z późn. zm. – dalej u.p.t.u.). Ponadto prawo do odliczenia przysługiwać może w zakresie wynikającym z przepisów art. 86 ust. 8 i 9 u.p.t.u.
Mając to na uwadze wskazać pragnę, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają czynności wymienione w art. 5 ust. 1 u.p.t.u. W świetle tych przepisów nie zawsze kwoty dokonywanych obciążeń stanowią wynagrodzenie z tytułu dokonywanych czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Przykładowo charakteru takiego nie mają najczęściej odszkodowania i kary umowne, w związku z czym w efekcie otrzymywania odszkodowań i kar umownych nie dochodzi najczęściej do dokonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT (zob. przykładowo interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 grudnia 2017 r. – 0113-KDIPT1-1.4012.761.2017.1.MW, z dnia 31 sierpnia 2020 r. – 0114-KDIP4-1.4012.268.2020.1.RMA oraz z dnia 10 stycznia 2023 r. – 0111-KDIB3-1.4012.836.2022.1.KO).
Dotyczy to również kosztów wykonawstwa zastępczego, którymi obciążani są wykonawcy. Orzekł tak między innymi NSA w wyrokach z dnia 21 października 2014 r. (I FSK 1571/13) oraz z dnia 9 września 2016 r. (I FSK 262/15). Jak czytamy w drugim z tych wyroków, „w przypadku gdy zamawiający na skutek niesolidności wykonawcy zleca wykonanie robót osobom trzecim, nie dochodzi do wykonania usługi na rzecz niesolidnego wykonawcy ani przez zamawiającego ani przez wykonawcę zastępczego. W takiej sytuacji drugi wykonawca robót budowlanych nie może być uznany za podwykonawcę pierwszego wykonawcy, który nie wykonał zmówionych robót budowlanych. Brak też jest podstaw do twierdzenia, że zamawiający świadczy usługę pierwszemu wykonawcy. Kwoty otrzymane mają pokryć koszt wykonania zastępczego oraz dodatkowe wydatki związane z niesolidnością kontrahenta. Za usługę nie może być uznany również sam zwrot kosztów dokonany przez wykonawcę, który nie wykonał swojego zobowiązania wobec inwestora. Brak jest bowiem elementu wzajemności. Zwrot ten jest sposobem rozliczenia się pomiędzy stronami umowy, jest czynnością o charakterze cywilnoprawnym dokonaną w celu realizacji roszczeń wynikających z rękojmi za wady, a nie świadczeniem usługi”.
Powoduje to, że podatnikom nie przysługuje prawo do odliczenia kwot podatku naliczonego z faktur dokumentujących usługi świadczone przez podwykonawców zastępczych. Stanowisko takie reprezentują zarówno organy podatkowe (zob. przykładowo interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 marca 2018 r. - s0113-KDIPT1-2.4012.922.2017.2.JSZ oraz z dnia 7 kwietnia 2023 r. – 0114-KDIP4-1.4012.93.2023.1.RMA), jak i sądy administracyjne. Jak czytamy w wyroku NSA z dnia 6 lipca 2017 r. (I FSK 2173/15), „podatek wynikający z faktury wystawionej przez wykonawcę zastępczego na rzecz generalnego wykonawcy, z tytułu usługi wykonanej za niesolidnego podwykonawcę, nie podlega odliczeniu na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (…), skoro podatek ten powinien zostać objęty kwotą odszkodowania należnego generalnemu wykonawcy od niesolidnego podwykonawcy”. Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji spółka X nie może odliczyć podatku VAT na podstawie faktury otrzymanej od zewnętrznej firmy.
Tomasz Krywan, doradca podatkowy
Odpowiedź udzielona w dniu 8 października 2024 r. dla:
