Świadczenie usług pośrednictwa finansowego a zwolnienie podmiotowe z VAT

Pytanie: JDG świadczy usługi pośrednictwa finansowego korzystając ze zwolnienia na podstawie Art. 43 ust. 1 pkt 38 i 40. Od 09/2023r zajmuje się pośrednictwem w sprzedaży nieruchomości w związku z czym nie spełnia warunków zwolnieia wynikających z Art. 113. [Zwolnienia podmiotowe]. Firma musi zarejestrować się jako podatnik vat czynny.
Czy w tym przypadku automatycznie musi opodatkować vat również usługi pośrednictwa finansowego. Czy ma w tym zakresie wybór - na jakich zasadach?

Czy przy ustalaniu limitu zwolnienia podmiotowego należy brać pod uwagę obrót z każdego rodzaju usług (także pośrednictwo finansowe - podstawa zwolnienia z vat Art. 43 ust. 1 pkt 38 i 40)?

Odpowiedź: W przypadku utraty prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego (lub rezygnacji z tego zwolnienia) świadczone przez podatnika usługi pośrednictwa finansowego pozostaną co do zasady zwolnione od podatku VAT. Istnieć jednak w takim przypadku będzie możliwość zrezygnowania przez podatnika ze stosowania tego zwolnienia w stosunku do usług świadczonych na rzecz podatników (czyli - w uproszczeniu - firm), a w konsekwencji opodatkowywania tych usług podatkiem VAT według stawki 23%.
W przedstawionej sytuacji przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego podatnik musi uwzględniać nie tylko wartość świadczonych usług pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości, ale również wartość usług pośrednictwa finansowego zwolnionych od podatku VAT.

Uzasadnienie: Przepisy zwalniają od podatku VAT sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1570 z późn. zm. – dalej u.p.t.u.), jak również sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 200.000 zł (zob. art. 113 ust. 9 u.p.t.u.). Jest to tzw. zwolnienie podmiotowe. Podatnicy korzystający z tego zwolnienia nie naliczają podatku VAT należnego oraz zwolnieni są z większości obowiązków w zakresie VAT, np. nie muszą rejestrować się jako podatnicy VAT (zob. art. 96 ust. 3 u.p.t.u.).

Prawo do tego zwolnienia jest oceniane przede wszystkim na podstawie wartości sprzedaży opodatkowanej. Sprzedaż zwolniona przedmiotowo od podatku VAT nie jest co do zasady uwzględniana przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego. (zob. art. 113 ust. 13 pkt 2 u.p.t.u.). Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, z których jeden dotyczy usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 u.p.t.u., jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych (zob. art. 113 ust. 2 pkt 2 lit. a u.p.t.u.). Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego podatnik musi uwzględniać nie tylko wartość świadczonych usług pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości, ale również wartość usług pośrednictwa finansowego zwolnionych od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i 40 u.p.t.u.

Wskazać jednocześnie pragnę, że w przypadku utraty prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego (lub rezygnacji z tego zwolnienia) świadczone przez podatnika usługi pośrednictwa finansowego pozostaną co do zasady zwolnione od podatku VAT. Istnieć jednak w takim przypadku będzie możliwość zrezygnowania przez podatnika ze stosowania tego zwolnienia w stosunku do usług świadczonych na rzecz podatników (czyli - w uproszczeniu - firm), a w konsekwencji opodatkowywania tych usług podatkiem VAT według stawki 23%. Możliwość taką przewiduje art. 43 ust. 22 u.p.t.u. stanowiący, że podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 u.p.t.u., świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

• jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
• złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Odpowiedź udzielona w dniu 27 października 2023 r. dla: