Ustalanie miejsca dostaw łańcuchowych

Pytanie: Jak jest opodatkowany zakup towarów przez polskiego podatnika w Czechach i ich sprzedaż na rzecz podatnika ze Szkocji (lub innego kraju spoza UE), gdy towar nie przyjeżdża do Polski, lecz jest bezpośrednio z Czech wywieziony do Szkocji? Trzy przypadki: 1) organizatorem transportu jest firma ze Szkocji czyli odbiorca ostateczny, 2) organizatorem transportu jest firma czeska, 3) organizatorem transportu jest firma Polska czyli sprzedający. Gdzie wystąpi stawka 0%, a gdzie podatek VAT?

Odpowiedź: Jeżeli w przedstawionej sytuacji organizatorem transportu będzie firma ze Szkocji:

  1. dostawa czeskiego podatnika na rzecz polskiego podatnika będzie czeską dostawą krajową,
  2. u polskiego podatnika dojdzie do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów na terytorium Czech (opodatkowanej stawką 0% lub zwolnioną od podatku VAT na warunkach określonych przepisami czeskimi),
  3. w firmie szkockiej dojdzie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium Wielkiej Brytanii.

Z kolei jeżeli w przedstawionej sytuacji organizatorem transportu będzie firma z Czech:

  1. dostawa dokonana przez czeskiego podatnika stanowić będzie wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (opodatkowaną stawką 0% lub zwolnioną od podatku VAT na warunkach określonych przepisami czeskimi),
  2. w polskiej firmie dojdzie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Wielkiej Brytanii,
  3. dostawa dokonywana przez polską firmę stanowić będzie brytyjską dostawę krajową.

Podobnie miałaby się rzecz – zakładając, że polska firma nie posiada czeskiego numeru VAT UE, który mogłaby podać czeskiej firmie – jeżeli organizatorem transportu byłaby polska firma.

Odpowiedź: Od 1 lipca 2020 r. obowiązuje nowe brzmienie art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 106 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u., oraz dodane art. 22 ust. 2a-2d u.p.t.u. Z przepisów tych wynika, między innymi, że:

  1. w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie (zob. art. 22 ust. 2 u.p.t.u.),
  2. w przypadku towarów, o których mowa w art. 22 ust. 2 u.p.t.u., które są wysyłane lub transportowane z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego, wysyłka lub transport tych towarów są przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego (zob. art. 22 ust. 2b u.p.t.u.), przy czym przez podmiot pośredniczący rozumie się innego niż pierwszy w kolejności dostawcę towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz (zob. art. 22 ust. 2d u.p.t.u.),
  3. w przypadku gdy podmiot pośredniczący przekazał swojemu dostawcy numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane, wysyłkę lub transport przypisuje się wyłącznie dostawie dokonanej przez ten podmiot (zob. art. 22 ust. 2c u.p.t.u.).

Wskazać przy tym należy, że art. 22 ust. 2b u.p.t.u. (a w konsekwencji również art. 22 ust. 2c u.p.t.u.) nie ma zastosowania, jeżeli podmiotem organizującym transport jest pierwszy lub ostatni z podatników uczestniczących w tzw. dostawie łańcuchowej. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu wprowadzającej te przepisy ustawy nowelizującej (tj. ustawy z dnia 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. poz. 1106), „przepisy art. 22 ust. 2a i 2b projektowanej ustawy nie znajdą zastosowania w przypadku, gdy podmiotem organizującym transport jest pierwszy lub ostatni w kolejności podmiot w łańcuchu transakcji. Wówczas zastosowanie znajdzie art. 22 ust. 2 ustawy o VAT w nowym brzmieniu”.

Oznacza to, że jeżeli w przedstawionej sytuacji organizatorem transportu będzie firma ze Szkocji:

  1. dostawa czeskiego podatnika na rzecz polskiego podatnika będzie czeską dostawą krajową,
  2. u polskiego podatnika dojdzie do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów na terytorium Czech (opodatkowanej stawką 0% lub zwolnioną od podatku VAT na warunkach określonych przepisami czeskimi),
  3. w firmie szkockiej dojdzie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium Wielkiej Brytanii.

Z kolei jeżeli w przedstawionej sytuacji organizatorem transportu będzie firma z Czech:

  1. dostawa dokonana przez czeskiego podatnika stanowić będzie wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (opodatkowaną stawką 0% lub zwolnioną od podatku VAT na warunkach określonych przepisami czeskimi),
  2. w polskiej firmie dojdzie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Wielkiej Brytanii,
  3. dostawa dokonywana przez polską firmę stanowić będzie brytyjską dostawę krajową.

Podobnie miałaby się rzecz – zakładając, że polska firma nie posiada czeskiego numeru VAT UE, który mogłaby podać czeskiej firmie – jeżeli organizatorem transportu byłaby polska firma. Na podstawie art. 22b ust. 2b u.p.t.u. transport towarów byłby bowiem w takim przypadku przyporządkowany dostawie towarów dokonanej dla polskiej firmy.

Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że w przypadku drugiego i trzeciego ze scenariuszy (tj. w przypadku transportu przez firmę czeską lub polską) w grę wchodziłoby skorzystanie z procedury uproszczonej przewidzianej dla wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych (w Polsce określonej przepisami art. 135-138 u.p.t.u.). Zastąpiłoby to wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów występujące w polskiej firmie w Wielkiej Brytanii wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów u szkockiego ostatecznego nabywcy.

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Odpowiedź udzielona w dniu 1 lipca 2020 r. dla:  

Wolters Kluwer

zamów aktualizację odpowiedzi